Sleðaferðirnar á Langjökli og yr.no

Ítrekað hef ég þurft að bíta í tunguna á mér eftir leitina og björgunina á Langjökli um helgina.  Ég hef hlustað á framkvæmdastjóra sleðafyrirtækisins, starfsmann sem hefur haldið uppi vörnum hér (umræðurnar ekki síst athyglisverðar). Eins björgunarsveitarfólkið og nú síðast Skotana í kvöld sem eðlilega eru enn í hálfgerðu sjokki.

Á öllum málum eru tvær hliðar og ekki ætla ég að fella neina sleggjudóma, en hafi menn á annað borð verið að fylgjast með veðurspám á laugardagskvöldi átti það ekki að fara fram hjá nokkrum manni að spáð var versnandi veðri á sunnudag, hvassviðri af norðri og hríðarveðri um landið norðanvert.  Meðfylgjandi "klippa" af spákorti Ásdísar Auðunsdóttir í Sjónvarpinu á laugardagskvöldið sýnir vel hvað var í vændum.

En spá er jú alltaf spá og engum er skylt að taka mark á henni.  Í dag er mikið og gott aðgengi að margvíslegum veðurspám sem settar eru fram með ólíkum hætti  á óravíddum netsins.  Allt valið gerir þá kröfur til notandans sem á eitthvað undir veðri að hann þekki til "vörunnar".  

Á námskeiðum sem ég hef kennt í nýliðaþjálfun hjá björgunarsveitunum og hjá nemum í leiðsögunámi hef ég ætið lagt á það áherslu að sé veðurútlit tvísýnt eigi menn að leita víðar fanga og byggja ákvörðun sína á bestu fáanlegum upplýsingum. Sé einhver vafi og vilji menn hafa vaðið fyrir neðan sig eigi menn ekki að hika við að ráðfæra sig við veðurfræðing á vakt á Veðurstofunni um útlitið.  Veðurfræðingurinn leggur sitt faglega mat á tölvuspárnar sem liggja frammi á netinu grafískar og fallegar.

Fram hefur komið að ferðaþjónustan sem um ræðir hafi haft góða reynslu af spánum hjá yr.no.  Ekki ætla ég að draga það í efa, enda lít ég á þær spár nokkuð reglulega.  Mér hefur þó fundist að margir ofmeti gæði þeirra og gangsemi.  Kostur þeirra felst í því að á bak við þær liggur urmull staðarheita og því mætti ætla við fyrstu sýn að þær væru nákvæmari.  Færri vita hins vegar að spágrunnurinn er eða reikninetið er ekkert sérlega þétt og staðarheitið sem slegið er inn sækir óleiðrétt spágildi í næsta reiknipunkt. Annars er Norska Veðurstofan ekkert of áfjáð í því að skýra út hvernig spárnar á yr.no eru reiknaðar. 

Slæmt þótti mér að sjá á blogginu hjá starfsmanni ferðaþjónustunnar á Langjökli að spárnar væru svo góðar vegna þess að þær styddust við veðurathuganir á vegum Norsku Veðurstofunnar umhverfis Langjökul sem Veðurstofan hefur ekki aðgang að.  Reyndin er hins vegar sú að engar slíkar stöðvar eru þarna sem senda upplýsingar í rauntíma, aðrar en Hveravellir og Húsafell og okkur eru að góðu kunnar. Ekki veit ég hvernig þessi þjóðsaga hefur komist á kreik. 

Viðbrögð ferðaþjónustuaðilanna nú minnir um margt á ummæli forsvarsmanna Jöklaferða sumarið 1995.  Þá um hásumar var ísraelskum konum á miðjum aldri hætta búinn á vélsleðum uppi á Vatnajökli.  Fræg var þá málsvörn forsvarsmanna Jöklaferða sem vissu vel af slæmri spá, en sú sem þeir treystu á netinu var hins vegar mun hagstæðari og því var farið. Hér er tengill í gamla frétt Morgunblaðsins af því máli og öðru hjá sama fyrirtæki þar sem fram kemur ábyrg afstaða Ferðamálaráðs. 

Athugasemdir

[Gunnar Th. Gunnarsson, 17.2.2010 kl. 12:36]

Mér finnst Baldvin Jónsson sýna hroka í þessu máli, sjá HÉR

[Sigurður Þór Guðjónsson, 17.2.2010 kl. 12:51]

Mér finnst það sláandi og eiginlega nokkuð ógnvekjandi að í umræðunum sem þú vísar til kemur fram að menn kunna ekki að nýta sér veðurspár og rugla hiklaust saman veðurstöðvum og útreiknuðum spápunktum. Mér finnst þessi sljóleiki ekki bera vitni um mikla þekkingu á ''vörunni'', það er veðurspánum og forsendum þeirra.

[VíR (IP-tala skráð) 17.2.2010 kl. 13:56]

Hér koma skýringar nokkuð vel fram á takmörkunum spánna. Þær þarf alltaf að túlka, eins og Einar og Sigurður benda á.

http://www.yr.no/informasjon/1.4946962

Af skýringum ferðaþjónustuaðilannna og viðtali við skotana, þá er tvennt áberandi. Ólæsi á veðurspár og skortur á heilbrigðri skynsemi.

Menn sem selja ferðir um hálendi landins þurfa að hafa veðurlæsi og heilbrigða skynsemi í vel rúmu meðallagi

[Baldvin Jónsson, 18.2.2010 kl. 00:38]

Takk fyrir þessar hugleiðingar Einar. Ein megin ástæða þess að fólk í mínum bransa fór að nota yr.no upphaflega er líklega einmitt sú sem þú nefnir, að þar er hægt að nálgast spá fyrir ákveðið staðarheiti. Það hefur mér þótt afar trúverðugt og hljóma mun betur heldur en uppgefin spá fyrir "miðhálendið" t.d. eins og maður sér oft. Miðhálendið er æði stórt svæði.

Það er þó ljóst að við höfum lært æði mikið af þessari óskemmtilegu reynslu, eitt er það að trú okkar á tilteknar veðurspár verður ekki söm á eftir.