Árangur veðurspámanna í dag, 5. maí

Þær spár sem birtar voru í veðurfregnum sjónvarpstöðvanna og Morgunblaðinu í morgun og gilda fyrir kl. 12 í dag gegnu misjafnlega eftir.  Þá er verið að tala um hitaspár.  Spáin í Morgunblaðinu var einna skást með 8 rétta af 11, en að þessu sinni lökust á Stöð 2 þar sem hittnin var ekki nema 45%.  Eins og síðast þegar gæði þessara spá var skoðuð (1.maí) brást spámönnum einna helst. bogalistin á Norðausturlandi og áberandi er hvað spárnar voru bjartsýnar í gær fyrir bæði Raufarhöfn og Blönduós.  Um samanburðinn og aferðarfræðina má lesa hér.

Næst ætla ég að bera saman hitaspárnar eftir helgi á mánudag.  Þá er útlit fyrir ákaflega gott veður á landinu.  Fróðlegt verður að fylgjast með því hvort að spámenn nái að "tala" upp veðrið eða öllu heldur hitastigið þegar þeir setjast að verki síðdegis á sunnudag.

Falleg lægð á leið til landsins

Eins og meðfylgjandi tunglmynd ber með sér er lægð sem stefnir að landinu ákaflega falleg séð úr um 900 km hæð.  Myndin er tekin laust fyrir kl. 15 í dag og skýjasnúðurinn hringar sig umhverfis miðjuna.  Annar snúður og eldri er við Grænland.

Lægðin er með þeim dýpri sem hér sjást í sjálfum háþrýstimánuðinum maí, og henni er spáð yfir Vestmannaeyjum í fyrramálið um og undir 970 hPa. Áfram mun hún síðan þokast vestur með suðurströndinni. Nokkuð hvasst verður á landinu öllu, víða mund rigna og Skaftellingar mega búast við mikilli og ákafri rigningu í nótt og fyrramálið.   

Morgunblaðið spáði hitastiginu best 1. maí

Veðurspár sem birtar voru fyrir 1. maí í veðurfregnum Sjónvarpsins og NFS kvöldið áður og í Morgunblaðinu að morgni dags eru ansi ólíkar.  Þegar hitastig þeirra er borið saman við mælt hitastig sést að Morgunblaðið var með 73% hittni á meðan hitaspár Sjónvarpsins og NFS voru aðeins með 55% hittni.  Um aðferðarfræðina má lesa hér.

Spáð er fyrir 11 staði og voru kortin í Morgunblaðinu og NFS með gildistíma á hádegi, en Sjónvarpið kl. 15.  Í töflunni er raunhitinn fyrir alla staðina færður inn lengst til hægri, bæði kl. 12 og kl. 15. Þegar mældur hiti víkur meira en 1,4°C í aðra hvora áttina frá spáðum hita er gefinn "fýlupúki". Athygli vekur hve spámönnum var þennan daginn mislagðar hendur um austanvert landið og voru þar með allt of hátt hitastig.  Hitinn var t.d. æði langt frá þeim 10°C á Egilsstöðum sem Sjónvarpið spáði.  Hins vegar gekk hitaspá fyrir Hveravelli mjög vel eftir hjá öllum þremur miðlunum.

Þó Morgunblaðið hafi haft vinninginn að þessu sinni eða 73% hittni, er allsendis óvíst hvort svo verði næst þegar samanburður verður gerður einhvern næstu daga.

Kollaleira með hæsta hitann í dag eða 19,7°C

Það fór ekki svo að hitametið í apríl hér á landi 21,1° yrði slegið.  Það er frá Sauðanesvita við Siglufjörð 18. apríl 2003.  Þann dag rauf hitinn á Norðurlandi nokkrum sinnum 20 stiga múrinn.

Hámarkið á Akureyri varð 17,5° sem er nokkuð frá staðarmetinu 1976 (19,6°).

Hins vegar hefur ekki orðið hlýrra á Kollaleiru í Reyðarfirði í apríl frá upphafi mælinga þar 1976. Árið 1984 mældust 17,6°, en nú 19,7° Hitinn náði meira en 19°C einnig í Neskaupsstað og á Hallormsstað en mælingar þar ná lengra aftur í tímann og fróðlegt væri ef sambærileg tilvik finndust fyrr á árum.

Á Kirkjubæjarklaustri, Skaftafelli og mögulega víðar um landið suðaustanvert er mjög sennilega um staðarmet aprílmánaðar að ræða í dag og það mun ég skoða síðar.

Einar Sveinbjörnsson 

Líklegt að hitamet hafi verið slegið á Kollaleiru í Reyðarfirði

Heldur betur hlýtt þennan morguninn !

Klukkan 9 í morgun hafði hitinn náð þá þegar 15°C á Akureyri, Hallormstað og í Skaftafelli.  Vafalítið á enn eftir að hlýna þegar liður á daginn.  Ég gerði einfalda fyrirspurn á gagangrunn Veðurstofunnar um það hversu langt er síðan hitinn náði síðast 15°C í apríl kl. 09 að morgni.  Niðurstaðan kemur á óvart, en hún er sú að allar götur frá fyrstu færslum í grunninn 1949, hefur Akureyrarhitinn tvisvar náð álíka hæðum á þessum tíma en það var 26. apríl 1984 og 19. apríl 2003.  Hins vegar aldrei orðið hlýrra en þetta. 

Fróðlegt verður að fylgjast með þróuninni í dag.  Hitinn hefur farið upp fyrir 20 stiga múrinn á landinu í apríl stöku sinnum, en þó ekki á Akureyri og enn er ég með fyrirvaran um upplýsingar sem ná aftur til 1949.  Hins vegar verður að segjast að heitasti kjarni þessa lofts sem er yfir landinu nú er á ákveðinni austurleið og strax í kvöld er heldur kólnandi vestanlands.

Veðrabrigði til hins betra

Þar kom að því að norðannæðingurinn léti undan og það hlýnaði í lofti.  Það mátti sjá strax í gærmorgun (fimmtudag) breiðu af fíngerðum hnoðrum hátt á lofti, en slík ský, ýmist netjuský eða maríutása, eru gjarnan fylgifiskur hlýinda.  Enda fór það svo að síðdegis var hitinn á landinu víða um og yfir 10°C.  Hæstur fór hann í 13,8°C í Skaftafelli að þessu sinni. Breytingin til batnaðar var sums staðar mikil á skömmum tíma, en línuritið sem fylgir hér með sýnir hvernig hitinn steig frá rúmu frostmarki á Reykjum í Hrútafirði um morguninn upp í rúmar 10°C um miðjan daginn samfara sunnanáttinni þar.  Hlýindin á landinu voru ágætlega fyrirséð strax um síðustu helgi, en þau voru þó heldur fyrr á ferðinni en í fyrstu var spáð. 

Sjálfur fylltist ég eins og margir landsmenn mikilli vorkæti og í tilefni dagsins dreif ég mig út í garð með vel spíraðar rauðar matarkartöflur úr búrskápnum og setti eins og 10 slíkar niður í mold í litlu garðshorni.  Held að ég hafi aldrei fyrr sett niður kartöflur þetta snemma eða 27. apríl.  Enda fyrst og fremst til fróðleiks gert.  Innst inni veit ég að það á eftir kólna verulega frá því sem það var í dag og jafnvel frysta, en engu að síður verður áhugavert að sjá hvernig tiltekst.

Í dag föstudag er útlit fyrir svipuð  í dag á landinu, en hitastigið fer lækkandi á laugardag og það lítur síðan út fyrir norðanátt af einhverjum toga á sunnudag, síðasta dag aprílmánaðar.  

Heldur virðst hann því ætla að verða skammvinnur þessi fyrsti ymur vorsins.  

Alhvítt í Reykjavík snemmsumars !

Vafalaust ráku margir upp stór augu á höfuðborgarsvæðinu í morgun þegar þeir sáu skjannabjartan snjóinn yfir öllu. Veðurstofan sem kannar snjóalög kl. 9 hvern morgun mældi "teppið" 4 sm.  Þennan dag, þ.e. 24. apríl, var síðast alhvít jörð í Reykjavík 1993.  Þá rétt eins og nú gerði smáföl um nóttina, sem bráðnaði að mestu þegar kom fram á daginn.  Snjókoma sem festir í Reykjaveík eftir sumardaginn fyrsta er tiltölulega fátíð.  Þó langt því frá einsdæmi, T.a.m. þetta sama ár 1993 mældust 13 sm í Reykjavík að morgni 1. maí, sem er mesta mælda snjódýpt maímánaðar.  Hið kómíska var að sá snjór féll hins vegar allur að kvöldi síðasta dags aprílmánaðar, en mældist engu að síður í maí.  Þessi apríl mánuður 1993 var hins vegar ekkert  óvenjulegur, jörð var alauð allan mánuðinn utan þessara tveggja tilvika sem hér eru tilgreind.

Í morgun var aftur á móti mesta snjódýptin á landinu uppgefin 47 sm á Grímsstöðum á Fjöllum.  Þar er ekkert óvenjulegt á ferðinni og um að ræða eldri snjófirningar frá liðnum vetri. Þó er nýr snjór frá því á laugardaginn yfir þeim eldri á þessum slóðum. 

Brennsteinsfýlan úr Skaftá

Fólk fyrir norðan hefur verið að finna brennisteinsfýluna frá Skaftárhlaupinu.  Suðustanáttin í nótt bar brennisteinsvetnið (H2S) sem sagt norður yfir heiðar.  Þessi lofttegund sem ég kalla alltaf hverafýlu er hættuleg í miklum mæli.  Hún hefur þá eiginleka að vera þyngri en venjulegt andrúmsloft og þess vegna blandast hún seint við efri loftlög og hefur tilhneigingu til þess að fylgja landslaginu.  Þess vegna þarf ekki að koma á óvart að fýlan hafi fundist t.d.  á Blöndósi þar sem gasið hefur borist undan vindi yfir hálendið, þaðan niður í Blöndudal og áfram út Langadal yfir Blönduós.  Nú eftir að vindur snerist til suðvesturs verður til þess að Jökuldælingar og Vopnfirðingar kunna að fá smjörþefinn af Skaftárhlaupinu nú í kvöld.

Annars er þetta Skaftárhlaup með þeim stærri og lán í óláni að það skuli koma síðla vetrar þegar rennsli árinnar er hvað minnst.  Línuritið hér að neðan sem fengið er úr grunni Vatnamælinga Orkustofnunar sýnir rennsli við Sveinstind í síðasta hlaupi sem kom úr vestari katlinum svonefnda um verslunarmannahelgina í fyrra.  Þá var hámarksrennslið við Sveinstind um 720 rúmmetrar á sekúndu.  Þar af var bakgrunnsrennslið um 150 til 200 rúmmetrar í sumarleysingum.  Nú er vetrarrennslið ekki nema um tíundi hluti þess eða um 20 rúmmetrar á sek.  Það er bagalegt að mælirinn við Sveinstind skuli ekki senda vatnshæðarupplýsingar í þessu hlaupi, en Snorri Zóphoníusson hjá Vatnamælingum sagði i viðtali við mbl.is í gær að ekki væri ósennilegt að hlaupið nú næði 1400 til 1500 rúmmetrum og er þá miðað við Sveinstind ef ég þekki rétt.  Fróðlegt verður að fylgjast með framvindu mála, en víst er að sumarrennsli til viðbótar hefði gert þetta Skaftárhlaup úr eystri katlinum enn stærra og magnaðra.        

Hlaupið í Skaftá komið að Kirkjubæjarklaustri; útlit fyrir stórt hlaup

Ágætis veðurfarsútlit fram eftir sumri

Hvern mánuð eru gefnar út veðurlagspár fyrir næstu þrjá mánuði.  Sú nýjasta gildir fyrir maí, júní og júlí.  Sú sem reiknuð er í evrópsku reiknimiðstöðinni í Reading gefur til kynna að hérlendis verði hlýrra en í meðalári í heild sinni þessa þrjá mánuði.  Kortið sem fylgir er útgefið af Norsku veðurstofunni unnin út frá þessum sömu upplýsingum.  Það gefur til kynna að meðalhitinn vestantil á landinu geti orðið um 1°C ofan meðallags og er það allnokkuð gangi þess spá eftir.  Að sama skapi má sjá að spáð er markvert kaldara en í meðallagi við Eystrasaltið.

Ég rýndi betur   þessa útreikninga og  sé spáin sett fram með líkindum líkindum að þá eru um 90% líkur á því að meðalhiti framan af sumri verði í efsta hitaþriðjungi suðvestan- og vestanlands. Hitaþriðjungarnir eru þrír: hiti nærri meðallagi og síðan nokkuð hlýrra og nokkuð kaldara en meðaltalið segir til um. Með þessari sömu nálgun er líklegast að hiti verði í meðalþriðjungi norðan- og norðaustanlands.

Fróðlegt verður síðan að sjá hvernig þessi veðurlagsspá gengur eftir, en hún er fengin með samkeyrslu öflugs lofts- og haflíkans.   

Meira af Dónárflóðum

Í kvöldfréttum RÚV kom fram í gær að flóðin í Dóná væru búin að ná hámarki í Rúmeníu og Serbíu, en tekið hefur marga daga fyrir leysingavatnið úr Austurrísku Ölpunum og Suður-Þýskalandi að ná þangað. Vitanlega er einnig vatn á ferðinni úr heimfjöllum Serbíu og Rúmeníu. Í fréttinni kom þetta fram:  

"Yfirvöld í Serbíu telja hættu á frekari flóðum vegna leysinga í lok maí eða byrjun júní, því óvenju mikið hafi snjóað í fjöllum í vetur eða um fjórðungi meira en í meðallagi. Ekki er þó talið að þau flóð verði eins mikil og nú."

Reyndin er sú að fjallaleysingin er löngu hafin, þó snjór í efstu toppum bráðni ekki fyrr en í sumar. Veðurkortið hér sýnir í hitann í um 1200-1400 m. hæð.  Þar má sjá að í Alpalöndunum og fjallendi Balkanskaga að hitinn í þessara hæð er um 5°C og við þau skilyrði bráðnar snjórinn vitanlega ekki síst ef eitthvað blæs þessu samfara.

En heimild fréttastofu RUV er Serbnesk fréttastofa og auðvitað þekkja þeir sína staðhætti vel. Gott var hjá RUV að afla frétta af þessum málum beint frá heimalandinu í stað þess að styðjast við stóru fréttaveiturnar sem flytja allt of oft flatar fréttir af áhugaverðum málum sem hljóma eins á öllum íslensku miðlunum.