Jöklaleysing er nś aš komast į fullt sem sést vel meš žvķ aš rżna ķ rennslistölur jökulfljótanna. Jökulsį į Fjöllum er ķ sérstöku uppįhaldi hjį mér ķ žeim efnum. Bęši er vatnasvišiš stórt jökli og skammvinn rigning hefur minni truflanir en į flest önnur vatnsföll. Žar fyrir utan en rennsli Jökulsįr į Fjöllum ótruflaš meš öllu.
Vatnsmęlinn viš Grķmsstaši sżndi hįmarks rennsli gęrdagsins nęrri 315-320 rśmmetrar į sekśndu og žaš fer nś vaxandi meš hverjum deginum. Lķnuritiš af vef VĶ sżnir rennsliš frį 13. jśnķ. Vatnsmagniš stendur ķ beinu samhengi viš ķsbrįšnun uppi į Dyngjujökli (og aš hluta einnig śr Brśarjökli). Ķ fyrrasumar var įžekku hįmarksrennsli dagsins ekki nįš fyrr en um 12.-13.jślķ. Žį var lķka enn kaldara fram eftir öllu sumri en nś hefur veriš.
Viš samanburš fyrri įra mį sjį į vatnafarssķšu Vešurstofunnar sem ég hvet lesendur til aš kynna sér, aš hlutfalstala rennslis sé rśmlega 90%. Žaš žżšir aš ķ 1 įri af hverjum 10 hefur rennsliš veriš meira į žessum įrstķma en nś er. Žvķ mį segja aš leysingin fari af staš af krafti sķšustu daga eftir kalt vor.
Hafa veršur ķ huga aš sólgeislunin sjįlf į rķkan žįtt ķ brįšnun, en mjög sólrķkt hefur veriš aš undanförnu eins og viš vitum. Jökulsporšurinn er jafnfram óhreinn af ösku eins og sjį hefur mįtt į tunglmyndum aš undanförnu. Stór hluti vatnasvišsins į jökli er žó enn hulinn tiltölulega hreinum og endurkastandi nżsnjó. Annars vęri brįšnunin oršinn enn meiri. Hann er hins vegar į hröšu undanhaldi og "óhreini" hlutinn stękkar stöšugt.
24.6.2012
Fyrstu raunverulegu sumardagarnir
Sķšustu dagar hafa veriš sérdeilis blķšir og góšir sumardagar og śtlit er fyrir įframhaldandi vešurlag fram į fimmtudag. Breytingar svo sem enn ekki skżrar eftir žaš og žess vegna gęti vešurlag meš einkenni af hįum loftžrżstingi og žurru vešrir įfram veriš višvarandi.
MODIS-myndin er frį ķ gęr kl. 13:30. Žį fór hitinn ķ um 21 til 22°C į nokkrum stöšum, s.s. eins į Reykjum ķ Fnjóskadal og į Hśsafelli. Hitinn veršur ekkert mikiš hęrri en žetta į landinu viš žęr ašstęšur sem nś rķkja. Žaš er įttleysa og hafgola viš sjóinn.
Menn geta alveg veriš mér ósammįla žegar ég segi aš raunverulegt sumar hafi hafist į sumarsólstöšum 20.-21. jśnķ. Um žaš leyti geršist tvennt sem markar tķmamót ķ žessum efnum. Ķ fyrsta lagi var 22. jśnķ fyrsti dagurinn ķ sumar žar sem ekki męldist nokkurs stašar nęturfrost į landinu, en nęturkuldi hefur veriš óvenju žrįlįtur og hvimleišur til žessa.
Hitt atrišiš snżr aš hįlendinu en žaš er ekki fyrr en allra sķšustu daga sem žar hefur hlżnaš aš marki. Žannig hefur sólarhringsmešaltal hita į Hvravöllum sķšustu tvo daga nįš 10 stigum, en žaš er óbrigšult merki žess aš žar sé komiš sumartķš. Ķ fyrra var kalt ķ jśnķ og ekki fyrr en 4. jślķ sem sólarhringsmešaltala hita nįši fyrst 10°C ķ į Hveravöllum.
Žetta markar ķ mķnum tķma upphaf mišsumars sem mun aš öllum lķkinum vara fram yfir mišjan įgśst og kannski lengur.
Vešuratburšir hér og nś | Slóš | Facebook | Athugasemdir (1)
24.6.2012
Hvar į noršurhveli er kęfandi hiti ?
Lķtiš hefur fariš fyrir fréttum į žessu sumri af kęfandi hita einhvers stašar ķ veröldinni. Ef til vill er tķminn ekki alveg kominn, frekar ķ jślķ sem von er į hitabylgjum į meginlandi Evrópu, ķ Asķu eša N-Amerķku. Meš žess lags hitabylgju į mašur viš žrśgandi sumarhita um og yfir lķkamshita og noršęgum slóšum žar sem slķkt įstand endurtekur sig į nokkurra įra eša įratuga fresti.
Ķ fyrra voru fréttir um žetta leyti af hitum ķ Austur-Evrópu og Rśsslandi. Nś er heins vegar tiltölulega svalt žar um slóšir.
Žaš er helst ķ Miš-vestur fylkjum Bandarķkjanna sem hęgt er aš tala um raunverulega sumarhita žessa dagana og sķšan ķ Rśsslandi austan Śralfjallana ķ Vestur-Sķberķu. Frį bįšum žessum stöšum berast sjaldnast fregnir af vešurlagi, nema žegar nįttśruhamfarir af völdum vešurs ganga yfir.
Į mešfylgjandi spįkorti frį GFS ķ Bandarķkjunum og birt er į Wetterzentrale.de, er Noršurpóllinn fyrir mišju og Ķsland blasir į žęgilegum staš. Žaš gildir į mįnudag (25. jśnķ) kl. 00. Hęš 500hPa flatarins er lituš og segja mį aš eftir žvķ sem rauši liturinn er meira įberandi er loftmassinn hlżrri. Hęšin nęr 600 dm austan Klettafjallanna, sem telst meš hęrri gildum sem sjįst fyrir žessa stęrš. Hitinn ķ lęgri lögum teygir sig til noršurs frį hįmarkinu og ķ landamęrafylkinu Montana viš Kanada er žannig spįš um og yfir 40 stiga hita nęstu daga ķ stęrstu borginni Billings sem er ķ tęplega 1.000 metra hęš. Žaš mį žvķ teljast liklegt aš feršamenn į slóšum Yellowstone og fleiri stöšum strórbrotinnar nįttśru vilji sękja hęrra uppķ Klettafjöllinn og sękja žannig ķ aukinn svalan žar uppi.
Ķ žeim hįžrżstingi sem rķkt hefur meira og minna undanfarnar vikur er greinilegt hvaš hefur veriš hefur veriš hęgvišrasamt lengi. Jafn gott, žvķ ašeins minnhįttar blįstur kęmi žurrum jaršveginunum nś af staš meš tilheyrandi sand- eša moldroki, einkum af hįlendinu.
Į męli Vešurstofunnar ķ Reykjavķk er žessa fyrstu 20 daga mįnašins mešalvindurinn 2,7 m/s. Žaš telst vera afar lķtill vindur. Til samanburšar var ķ jśnķ öll įrin 2001-2008 vindhrašinn i jśnķ į bilinu 3,2 til 4,0 m aš jafnaši. Hęgvišrasamt var hins vegar 2009 og aftur 2010. Sķšan aftur nś. Mestur męldur 10 mķnśtna vindur ķ mįnušinum er til žessa ekki nema 7,3 m/s. Sį "strekkingur" męldist um mišjan dag žann 6. jśnķ. Vķšar į landinu hefur vindur veriš hęgur žaš sem af er sumri og vešur žar meš blķtt. Helst aš hafgolan žar sem hśn nęr sér į strik hafi veriš aš plaga menn.
Hęgur mešalvindur ķ Reykjavķk ķ įr stendur ķ nįnum tengslum viš hįan loftžrżsting. Hann einn tryggir žó ekki hęgvišri, žvķ mörg dęmi eru um tiltölulega hįa stöšu loftvogar saman meš žrįlįtum N-nęšingi į landinu. Sś hefur hins vegar ekki veriš stašan nś frekar en snemmsumars 2009 og 2010. Žį voru fyrirstöšuhęšir į sveimi viš landiš lķkt og nś og lęgšagangur žvķ ķ lįgmarki.
Nęstu daga og jafnvel viku eru horfur į svipušu vešri, fįum žrżstilķnum viš landiš og sólfarsvindur mest įberandi. Eins hįr loftžrżstingur lķkt og veriš hefur. Jśnķ 2009 žótti aš mati Vešurstofunnar vera mjög hęgvišasamur ķ öllum skilningi į landinu. Spurning hvort viš séum nś aš sjį einhvers konar endurtekningu žremur įrum seinna ?
Žess mį geta ķ eiginlegu framhjįhlaupi aš hęsti męldi loftžrżstingur ķ jśnķ hér į landi męldist rétt rśmlega 1040 hPa. Žaš var 21. jśnķ 1939 eša einmit daginn įšur en hitinn komst ķ 30,5°C į Teigarhorni, sem enn er skrįš hitamet landsins.
Spįkortiš er śr ranni Bandarķsku Vešurstofunnar af Wetterzentrale.de og gildir sķšasta dag mįnšarins. Žiš rįšiš sķšan hvort žvķ trśiš žvķ, en gert er rįš fyrir um 1020 hPa hér į landi žann dag og greinilegri įframhaldandi stķflu ķ vestanvindabeltinu meš tilheyrandi fyrirstöšuhęš sem žarna er reiknuš yfir V-Gręnlandi.
Vķsindi og fręši | Breytt 21.6.2012 kl. 01:10 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (0)
18.6.2012
Mörg er bśmanns raunin
Hśn var athyglisverš ķ meira lagi fréttin ķ kvöld į RŚV žar sem Žórarinn Leifsson bóndi ķ Keldudal ķ Skagafirši var aš bjįstra viš viš nżjan vökvunarbśnaš sinn. Sķšan sįst hvernig dęlt var śr stöšuvatni og śt yfir moldarflag eša "nżrękt". Žetta hefur Žórarinn tekiš til bragšs vegna lķtillar śrkomu, ekki bara žetta voriš heldur hefur rigningarleysiš veriš tilfinnanlegt nokkur undanfarin vor. Ķ fyrra nįši t.a.m. fręiš ekki aš spķra og flagiš hélst moldarbrśnt fram į haust !
Vökvun ķ hefšbundinni ķslenskri tśnręktun eša akuryrkju er algert nżmęli held ég. Vissulega eru žekkt mjög žurr vor ķ vešurfarssögu sķšustu įratuga, einkum į Noršurlandi. Sker jśnķ 1971 sig žar nokkuš śr, en žį var śrkoma innan viš 10 mm vķšast um vestanvert landiš og sums stašar ekki nema 1-2 allan mįnušinn. Žį bjargašist į žvķ aš vikurnar į undan voru fremur votvišrasamar og eins tók aš rigna hressilega vķša fljótlega ķ jślķ žaš įr. Enn verra var 1931, en žį męldist engin śrkoma į Akureyri, alls engin !
Sķšustu įr er eins og tķšin hafi tekiš kerfisbundnum breytingum, meš žeirri afleišingu aš snemmsumarśrkoma er minni, į mešan heildarśrkoma įrsins er svipuš ķ öllum ašaltrišum og bśast mį viš. Žaš žżšir aš į öšrum įrstķmum er śrkomusamara sem žessu nemur. Žetta hefur veriš reyndin vestan- og noršvestanlands frį žvķ um 2007 og vart brugšist aš ekki hafi komiš žurr nokkurra vikna kafli einhverntķmann į frį žvķ snemma ķ maķ fram ķ jślķ. Žessa tilgįtu žarf vissulega aš sannreyna betur meš tölum.
Žaš er af sem įšur var ķ bśskap og fóšuröflun žegar votheysverkun var lausnin ķ heyöflun vegna sķfelldra óžurrka. Į įttunda įratugnum žżddi sums stašar ekki annaš en aš verka vothey ķ staš hafšbundinnar žurrkunar. Ķ Strandasżslu var žannig um 80-90% allra heyja aflaš meš žessum hętti um 1975, vegna žess aš žar var ekki hęgt aš treysta į tveggja til žriggja daga samfelldan žurrk ķ jślķ og įgśst ! Hér fylgir śrklippa śr Morgunblašinu frį heyskapartķšinum frį 5. įgśst 1978. Takiš eftir fyrirsögnunum. Flestir voru žarna illa settir nema votheysbęndurnir. Aš vķsu var sumariš 1978 eitt af žessum annįlušu óžurrkasumrum žessi įrin sunnanlands og vestan.
Į Strandasżslu og mun vķšar hefši sķšustu sumur mįtt nį inn vel flestum heyjum įgętlega žurrum meš gamla heyskaparlaginu (fyrir rśllabaggaöld). Svo mikill er munurinn frį sumartķšinni sem var rķkjandi lengst af sķšustu žrjį įratugi 20. aldarinnar.
Nś žarf hins vegar aš vökva og margir bęndur horfa vķst meš öfundaraugum til tękjabśnašar Žórarins ķ Hegranesinu, žar sem ekki hefur rignt nema 4 mm sķšustu 4 vikurnar eša svo (į Bergsstöšum).
Vešuratburšir hér og nś | Breytt 19.6.2012 kl. 00:33 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (2)
13.6.2012
Via Nordica
Aldrei žessu vant gat mašur į litla Ķslandi vališ um įhugaverša fyrirlestra ķ hįdeginu ķ dag. Annars vegar var aš skunda uppķ Hįskóla og hlżša į Michael Mann hinn vķšafręga vešurfarsfręšing śr loftslagsumręšunni. Höfund sjįlfs "ķcehockey stick" ferils hitans į jöršinni frį įrinu 1000. Hins vegar stóš vališ um aš sękja fund į sama tķma į stóru noręnu vegarįšstefnunni Via Nordica ķ Hörpunni um vešurhorfur til įrsins 2100 og įhrif į vegakerfiš į noršurslóšum. Eftir vangaveltur fram og til baka varš Via Nordica varš fyrir valinu.
5 stuttar kynningar undir stjórn Skśla Žóršarsonar sem unniš hefur meš Vegageršinni aš ašlögun veghalds aš hlżrra loftslagi ķ framtķšinni.
Hękkun hita saman meš aukinni śrkomu hefur ķ för meš sér margvķslegar afleišingar sem ekki eru allar augljósar viš fyrstu sżn.
Bent var į tilvik frį N-Svķžjóš. Ķ desember 2010 gerši afar óvenjulegt žķšvišri. Viš veršum aš hafa ķ huga aš ķ noršurhluta Skandinavķu fjarri sjó rķkir meginlandsloftslag og aš vetrinum talsvert og stöšugt frost. Nęr sjónum viš Noregsstrendur į žessum breiddargrįšum ber hins vegar į meiri breytileika, rétt eins og viš žekkjum vissulega hér į landi. En sem sagt žarna rétt fyrir jólin hlįnaši um hįvetur ķ nokkurn tķma öllum aš óvörum. Fyrir vikiš fór klaki óvęnt śr vegum, nokkuš sem aldrei hefši gerst įšur. Žessi óvęnta žķša olli skemmdum į vegakerfinu sem kostaši yfir 1.500 milljónir ķslenskar aš lagfęra.
Viš hękkandi hita aš vetrinum saman meš meiri śrkomu gerist m.a. eftirfarandi į noršurslóšum:
- Hętta į fleiri og meiri vetrarflóšum sem grefur vegi ķ sundur.
- Meira um aurskrišur į vegi į veturna og snemma vors.
- Slitlag "mżkist" eftir žvķ sem hiti fer ofar į milli plśs og mķnus (um 0°C).
- Frost fer frekar śr vegi aš vetrinum (nokkuš sem viš hér į landi höfum fundiš sķšustu įr). Veldur veikingu buršarlaga og öldum ķ vegum.
- Meira veršur um snjó og snjómokstur į hęrri fjallvegum.
- Oftar slydda ķ staš žess aš snjói meš hęrri hita og hętta į ķsingu ķ kjölfariš.
Žį er ekki talaš um óbein įhrif į veghald s.s. ķ fjöruboršinu meš hękkandi sjįvarmįli og fleiri slķkum žįttum sem taka žarf tillit til ķ skipulagi.
Jįkvęš įhrif hlżnandi loftslags eru vissulega lķka til stašar. Einkum žar sem vetrarįhrif eru lķtil. Žį sķšur klaki ķ vegi og minni hįlkuvarnir og snjómokstur en annars vęri. Žetta į einkum viš um S-Skandinavķu og kannski Danmörku. Ég žekki žó Dani sem eru į kafi ķ žessum mįlum sem eru žvķ ósammįla og segja aš ef hlżni lķtiš eitt žar ķ landi (sama į viš um England) fjölgi tilvikum ķsingar į kostnaš daga meš snjómokstri. E.t.v. erum viš aš horfa upp į eitthvaš svipaš sķšustu įrin hér į lįglendi ķ žaš minnsta.
Um bošskap Mann veršur mašur aš lesa um ķ fjölmišlum og ég žykist vita aš hann hafi veriš umhugsunarveršur.
Samgöngur | Breytt 14.6.2012 kl. 00:01 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (0)
12.6.2012
Žurrt vestanlands frį 27. maķ
Ef frį er tališ eitt sķšdegi 7. jśnķ hefur veriš alveg śrkomulaust vķšast hvar į Vesturlandi frį 27. maķ. Žetta umrędda sķšdegi męldust 0,6 mm ķ Stykkishólmi og 0,9 mm ķ Reykjavķk. Śrkoma sem skiptir alls engu ķ heildarsamhenginu, en rżfur engu aš sķšur samfellu žurrkatķmabilsins sem annars vęri į 17. degi ķ dag 12. jśnķ.
Nęstu daga er allt śtlit fyrir aš svipaš įstand vari, en Sušurland fęr aš öllum lķkindum sķšdegisskśri į fimmtudag og sennilega einnig į föstudag og laugardag, en žessa daga fer enn kólnandi um austanvert landiš. Ekki sķšur ķ hįloftunum og žį verša skilyrši til uppstreymis og myndunar hįreistra skżjabólstra. Raki sem efnivišur ķ slķk skż veršur žó aš koma af hafi žvķ eitt er vķst aš ekki gufar mikiš upp śr žurrum sveršinum nś. Alls endis óvķst er hvort žessar skśrir nį til Vesturlands og enn sķšur vestur į Breišafjörš eša til Vestfjarša.
Samkvęmt reiknušum vešurspįm helst žetta žurra vešurlag til a.m.k. 18. til 19. jśnķ. Lęgšir meš röku lofti af Atlantshafinu berast nś allar til austurs og jafnvel sušausturs žvķ enn og aftur er komin fyrirstöšuhęš viš Sušur-Gręnlands. Į sólrķka kaflanum um mįnašarmótin var svipuš staša, en hęšin žį heldur nęr okkur og žį streymdi kuldinn ķ noršri til sušurs fyrir austan land. Nś nęr hann hins vegar vel inn į austanvert landiš og žar hefur og mun verša įfram ansi hreint kalt mišaš viš įrstķma. Austan- og noršaustanlands er žaš ekki žurrkurinn sem tefur gróšur heldur kuldinn.
Stöšugt er gert rįš fyrir breytingum į 8. til 10. degi spįtķmans, nokkuš sem ekkert veršur sķšan śr. Sś breyting er ķ dag aš spį Evrósku reiknimišstöšvarinnar er žófinu hętt og reiknar meš óbreyttu vešri śt spįtķmann, eša fram aš sólstöšum į mešan sś Bandarķska situr föst viš sinn keip og gerir rįš fyrir S-įtt į 8. degi héšan ķ frį !
Kortiš er frį Bresku vešurstofunni og gildir kl. 12 į föstudag. Vel sést hvaš hįžrżstingurinn er allsrįšandiviš landi og langt ķ lęgšir meš raka. Skįletruš lķna žykktar upp į 528 dekametra er viš noršaustanvert landiš. Žarna er į feršinni kjarni kuldans śr noršri.
11.6.2012
Vešurfarsbreytingar og ęšarfugl
Į Svalbarša heldur til nyrsti stofn ęšarfugls. Stofnstęrš er įętluš um 13.000 - 27.500 varppör en til samanburšar um 250.000 pör hér į landi (18 įra gamlar tölur). Segja mį aš ęšurinn viš Svalbarša sé į noršurmörkum sķns bśsvęšis, en undirtegundin žar er sś sama og hér viš land. Fęreyski ęšarfuglinn er hins vegar af annarri undirtegund svo dęmi sé tekiš. Hér į landi er ęšarfuglinn stašfugl, en į Svalbarša er įętlaš aš stęrstur hluti stofnsins haldi til vetrarstöšva, aš tveimur žrišju hluta til Ķslands og afgangurinn til Noršur-Noregs.
Meš hlżnandi vešurfari, hękkandi sjįvarhita og hörfun ķssins flytjast til hentug bśsvęši fugla. Žaš eru gömul sannindi og nż. Hękkun lofthita hefur sķšustu 15-20 įrin óvķša veriš meiri en einmitt į Svalbarša. Aš verulegu leyti mį tengja žį miklu breytingar viš hörfun ķsjašarins til noršurs og žvķ einkum hęrri vetrar- og vorhita eša öllu heldur minna frost į žeim įrstķmum. Į Svalbarša er žvķ kjörlendi fyrir žį vķsindmenn sem vilja vakta įhrif loftslagsbreytinga į vistkerfi.
Sumariš er žrįtt fyrir allt stutt į žessum slóšum og tķminn til aš koma upp ungum žvķ knappur. En meš hörfun ķssins batna žó afkomumöguleikar ęšursins og samkvęmt öllu ętti žvķ stofnstęršin aš fara stękkandi. Žau višbrögš hafa samkvęmt frįsögn į forskning.no lįtiš į sér standa, enn sem komiš er a.m.k. Ęšarfuglinn hefur veriš alfrišašur į Svalbarša frį 1963, en įratugina žar į undan var žessum viškvęma stofni ógnaš af veišum og öšrum nytjum.
Ein žeirra skżringa sem nefnd er fyrir žvķ aš fuglinum hefur ekki fjölgaš er aukiš afrįn hvķtabjarna ! Ęšarfuglinn veršur fremur gamall og rannsóknir hér į landi benda til žess aš afkoma fulloršna fuglsins sé ekki sķšur mikilvęg fyrir stofnstęršina en viškoman, ž.e. hvaš kollan kemur upp mörgum ungum ķ hvert skipti.
En vera mį aš višbragšstķminn sé einfaldlega lengri, aš stofninn eigi einfaldlega eftir aš taka śt hęgan vöxt meš bęttum fęšu- og lķfsskilyršum sem fylgja hęrri sjįvarhita og minni ķs. Hér į landi eru stofnstęršartölur ęšarfugls komnar til įra sinna, en viš eigum flinka ęšarransakendur s.s. eins og Ęvar Petersen hjį Nįttśrufręšistofnun og Jón Einar Jónsson forstöšumann Rannsóknarseturs HĶ į Snęfellsnesi. Hér meš er skoraš į žį aš gefa śt nżja įętlaša stöšu hins firnasterka ęšarstofns hér viš land og įhrif hękkandi sjįvarhita į stofninn.
Ljósm: Sveinn Are Hansson. Ęšarkolla į merktu hreišri į Svalbarša žar sem sjį mį ķ baksżn jökul kelfa ķ sjó fram.
8.6.2012
Vatn ķ jaršvegi - vöntun męlinga
Hlżddi į Ólaf Arnalds į opnum fyrirlestri ķ gęr um vatn ķ jaršvegi og miklivęgi jaršvegs ķ allri vatnsmišlun. Fyrirlesturinn var ķ röš hįdegisfyrirlestra; Mį bjóša žér vatn ? Sjį nįnar hér.
Ólafur benti m.a. į žį stašreynd aš vatnmagn sem hverju sinni er ķ jaršvegi er af stęršargrįšunni 3 til 4 sinnum meira en žaš sem er ķ lofthjśpnum. Ķ jaršvegi stendur vatniš viš ef svo mį segja aš jafnaši ķ um 1 mįnuš įšur en žaš rennur fram ķ įr og lęki, nišur ķ grunnvatniš eša er tekiš upp meš plöntum og gufar sķšan į endanum śt. Žį er ótalin bein uppgufun vatns śr jaršvegi. Į móti er śrkoman vitanlega ķ ašalhlutverki viš aš endurnżja jaršvegsvatn, en į okkar slóšum į žessum įrstķma gegna leysingar lķka miklu hlutverki viš aš auka į jaršrakann.
Żmislegt athyglisvert kom fram hjį Ólafi sem mikiš hefur fengist viš rannsóknir į hinum einstaka eldfjallajaršvegi (andosol) sem er mjög rķkjandi hér į landi. Sjį almennan fróšleik um ķslenskar jaršvegsgeršir t.d. hér. Nokkuš nįkvęmt jaršvegskort af Ķslandi er lķka til og var birt ķ Nįttśrufręšingnum įriš 2009. Ólķkt žvķ sem ętla mętti aš žį er eldfjallajaršvegurinn mjög vatnsheldinn og žį einkum žar sem hann er fķnkornóttur og hefur myndast viš įfok. Hraun og vikurbreišur eru sķšan dęmi um hiš gagnstęša. Stór kornstęrš veldur žvķ aš slżkt yfirborš er gropiš og vatn į greiša leiš nišur. Reyndar tölum viš varla um hraun sem jaršveg ķ eiginlegri merkingu.
Eins og viš höfum öll fundiš į eigin skinni hafa sķšustu 10 dagar eša svo veriš nįnast alveg žurrir į Sušur- og Vesturlandi, žó örlķtiš hafi rignt sķšast sólarhrigninn sums stašar. Ķ sterkri sólinni gufar mikiš vatn upp śr efstu lögum jašrvegs bęši meš beinum hętti og um plöntur. Mašur skyldi ętla aš jaršvegurinn hafi nįš žornaš mjög žessa daga.
Ég spurši Ólaf ķ dag hvort fylgst vęri einhvers stašar meš vatnsinnihaldihaldi jaršvegs eša rakstigi hans į kerfisbundin hįtt. Svo sem vissi ég innst inni svariš, žvķ męlingar į jaršvegsraka eru hvergi geršar hér į landi ef frį eru taldar męlingar Vegageršarinnar ķ sniši nišur į 120 sm dżpi ķ nokkrum vegum. Tilgangurinn er einkum sį žar aš fylgjast meš vatni ķ tengslum žaš žegar frost er aš fara śr į vori. En vegur er manngeršur og alls ekki dęmigeršur jaršvegur žar sem er gróiš land.
Hér į landi eru geršar jaršvegshitamęlingar nišur į 50 sm dżpi af hįlfu Vešurstofunnar į einum 5 stöšum ef ég tel žį rétt. Raki ķ jörš er hins vegar ekki męldur og engar upplżsingar žvķ til um sveiflur ķ vatnsinnihaldi jaršvegs į dęmigeršu žurrlendi hér į landi. Śrkoma er hins vegar męld į yfir 100 stöšum og fylgst er nįiš meš grunnvatnsstöšu vķtt og breytt um landiš. Ķ ljósi žess hvaš jaršvegur er mikilvęgur fyrir mišlun vatns er įkaflega sérkennilegt aš grunnupplżisnga hafi ekki veriš aflaš um žennan žįtt. Uppgufun er heldur ekki męld og lķtiš ķ raun vitaš um hana hér į landi. Uppgufunarmęlingar eru framkvęmdar meš sérstökum uppgufunarpönnum og įhugi mestur į žeim žar sem er skortur er į vatni.
Žaš vantar žvķ aš kortleggja tvo mikilvęga žętti ķ vatnshringrįsinni hér į landi og ķ raun mjög furšulegt aš žaš hafi veriš lįtiš višgangast allan žennan tķma įn žess aš nokkuš hafi veriš gert.
Ķsland sem ašildarrķki aš Alžjóša Vešurfręšistofnuninni er skylt aš mišla męlingum sem notašar eru sem inntaksgögn ķ dagleg vešurspįlķkön. Kvešiš er į um aš daglega skuli sendar śt męlingar į jaršvegsraka į 10 sm dżpi meš sömu landfręšilegu upplausn (100 km) og gildir um žęr lykilstöšvar ķ stöšvanetinu ķslenska sem senda į 3ja klst fresti upplżsingar śt um allan heim um loftžrżsting, vind, hita og loftraka. Rakamęling į 100 sm dżpi į sķšan aš sendast einu sinni ķ viku.
Žar sem žessar męlingar eru ekki geršar vita vešurlķkönin ekkert upp jaršvegsrakann og uppgufunin er žį lķka rangt reiknuš. Yfir vetrartķmann skipta žessar upplżsingar litlu fyrir vešriš, en žęr geta veriš afgerandi aš sumarlagi žegar sólin bakar landiš. Jaršvegsrakinn hefur mikla žżšingu hversu hratt yfirboršiš hitnar yfir daginn sem aftur er rįšandi fyrir tķmasetningu hafgolunnar. Aš sama skapi ef uppgufunin er ekki žekkt getur žaš komiš śt ķ rangri spį fyrir śrkomu. Vešurlķkönin verša aš "giska" į žessa žętti eša öllu heldur aš žį er gert rįš fyrir einhverjum stöšlum sem ęttašir eru sunnar og žar sem jaršvegur hefur ólķka vatnseiginleika en eldfjallaršvegurinn hér.
Mig grunar aš įstęša žess hve illa gengur aš tķmasetja hafgolu aš sumrinu ķ fķnkvarša vešurlķkönum sem eiga aš nį žessu betur en önnur meš stęrri reiknimöskva megi rekja til til žess aš lķkaniš ętlar jaršveg blautari (og žvķ meiri uppgufun) en er ķ raun. Žetta veldur žvķ lķka aš hafgolan er vanmetin ķ žessum spįm, nęr sķšur til innsveita o.s.frv. Lķka aš žetta sé skżringin žvķ hvaš mér žykir oft śrkoma vera ofmetin ķ reiknušu spįnum į sumrin, oftar sé gert rįš fyrir skśrum en veršur ķ raun. Eina leišin hins vegar til aš leggja mat į žessi frįvik sem ég hef sterklega į tilfinningunni aš séu ķ žessa veru, er aš męla jaršvegsrakann į nokkrum stöšum og uppgufun frį a.m.k. einum staš til aš fį einhverja hugmynd um stęršargrįšu uppgufunar hér hér į landi. Afmarkašar męlingar og rannsóknir ķ stuttan tķma hafa žó veriš geršar og į žeim byggist öll okkar žekking til žessa. Meš auknum męlingum og tślkun žeirra mį sķšan fķnstilla reiknilķkönin upp į nżtt og fį meš žvķ móti vonandi nįkvęmari spįr aš sumrinu.
Vķsindi og fręši | Breytt s.d. kl. 01:45 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (5)
6.6.2012
Kuldapollur yfir austanveršu landinu
Dįlķtill skammtur af heimskautalofti er nś į įkvešinni leiš til sušurs yfir austanvert landiš. Mešfylgjandi kort af Brunni Vešurstofunnar sżnir annars vegar hita ķ 850 hPa jafnžrżstifletinum (skyggšu svęšin) en lķnurnar sżna žykktina į milli 1000 og 500 hPa flatana. Sjį mį kjarna lįgrar žykktar yfir noršaustanveršu landinu upp į 522 dekametra. Ef ekki kęmi til upphitun sólar jafngilti žetta kaldur loftmassi um 2 stiga frosti viš sjįvarmįl. En sólin hjįlpar upp į sakirnar og žvķ er frostmarkshęšin ķ um 300-400 metra hęš og hiti um 1 til 2°C į lįglendi sem vitanlega eru engin ósköp.
Ķ gęrkvöldi og ķ nótt snjóaši į hęstu fjallvegi austanlands. Reyndar var talaš um žęfingsfęrš į Hellisheiši eystri ķ gęr į milli Vopnafjaršar og Hérašs. Vefmyndavél Vegageršarinnar sżnir glöggt hvernig var umhorfs į Fjaršarheiši upp śr kl. 08, en žį var žaš hrķšarvešur.
Góšu fréttirnar eru hns vegar žęr aš kuldapollurinn fer hratt hjį og potast hitinn ašeins upp og einnig frostmarkshęšin. Nęstu daga veršur žó įfram svalt į žessum slóšum meš N- og NA-įtt.
Žaš einkennir vešurfariš noršaustan- og austanlands aš hiti er żmist ķ ökkla eša eyra. Fyrir um 10 dögum var žannig sérlega hlżtt žar sem hitinn komst um og yfir 20 stig ķ snarpri S-įtt. En žaš er ekki sökum aš spyrja žegar tekur aš blįsa af köldu hafinu noršur og austur undan.
Vešuratburšir hér og nś | Slóš | Facebook | Athugasemdir (1)
Heimsóknir
Flettingar
- Ķ dag (22.11.): 7
- Sl. sólarhring: 10
- Sl. viku: 55
- Frį upphafi: 1788788
Annaš
- Innlit ķ dag: 5
- Innlit sl. viku: 51
- Gestir ķ dag: 5
- IP-tölur ķ dag: 5
Uppfęrt į 3 mķn. fresti.
Skżringar