Bráðnun jökla veldur aukinni rykmyndun í lofthjúpi

Fréttastofa RÚV sagði frétt í kvöld af rannsóknum Joe´s Prospero og samstarfsmanna hans við Háskólann í Miami á áhrifum sands og ryks á veðurfar jarðar.  Sérstaklega var þess getið að jökullaur vegna hörfandi jökla á Íslandi gæti gegnt talsverðu hlutverki í mótun loftslags á norðurhveli jarðar. 

Vísaði fréttastofan til þess  að hópur Prosperos hafi tekið eftir ryki eða sandstormum á tunglmyndum sem rekja má til jökulaura. Prospero hefur mest á löngum rannsóknarferli kannað sandstorma frá N-Afríku og áhrif þeirra á veðurfar og m.a. úrkomu á Sahelsvæðum Afríku.  Hér má sjá alveg nýtt viðtal eða yfirlitsgrein um Prospero þar sem hann minnist á aurinn hér á landi.  Færri vita að kappinn kom hingað til lands fyrir tveimur árum á vegum Landbúnaðarháskólans og flutti hér fyrirlestur um rykstorma og loftmengun.

Fíngert dust eða ryk sem svífur um í lofthjúpnum dregur úr inngeislun sólar eins og kunnugt er.  Hugmyndin er sem sé sú að auknar uppsprettur sandstorma tengis hörfum jökla og aurasvæða sem þá komi í ljós.  Þessi hugmynd er um margt áhugaverð og stundum hefur maður séð gríðarlegan ryk- eða sandmökk berast frá tiltölulega afmörkuðum stað undan skriðjökli. En með hvaða hætti og í hvað miklum mæli þetta hefur áhrif á hitastig á miklu stærra svæði er mjög áhugaverð pæling.

Myndin hér er frá 22. nóvember í fyrra þegar miklir sandmekkir bárust til hafs undan hvassri og þurri N-átt.

Athugasemdir

[Gissur Jóhannesson (IP-tala skráð) 20.2.2010 kl. 14:03]

      Fyrst afleiðingar sandfoks á Íslandi vegna minkandi jökla ná allt til Evrópu. Hvað þá með allt það land sem næst liggur jöklunum og jökulvatnið fer yfir t.d. úr Leirá úr Mýrdalsjökli og í Skaftárhlaupum úr Vatnajökli. 

 Ég sem Vestur Skaftfellingur þekki Mýrdalssand mjög vel,hverning hann hefur fokið til í vindi en er nú sem betur fer mikið farinn að gróa upp. Hinsvegar horfir maður nú á sandstrókana sem standa upp úr framangreindum árfarvegum ef og þegar vind hreifir.                                                                                         Ég hef víða grafið holur í land sem álar úr Kötlugosi hafa farið yfir. Á milli álana er land sem vatn hefur aldrei farið yfir en þar hefur allur gróður horfið af,ýmist hefur gróðurinn blásið af helst norðan á móti en það er helsta uppblásturs áttin hér.  Sunnan á móti hefur gróðurinn færst í kaf af sandi. Maður horfir á það með kvíða ef sandurinn úr Leirá og Skaftárhlaupum á eftir að fjúka yfir landið.  

[Jóhann (IP-tala skráð) 20.2.2010 kl. 15:31]

Það þarf að svara þessum breytingum með því að gera stórátak í uppgræðslu nýrra svæða sem koma til með hopun jökla. Sumir myndu segja: Já en er það nóg? Skoðið myndir af Þjórsárdal um 1950, og svo í dag og berið saman. Það er lygilegt að þetta sé sami staðurinn, árangurinn er hreint ótrúlegur. Sandstormar eru næstum liðin tíð. Sama sagan er að segja af söndum suðurlands (Landeyjarsandarnir) og á Mýrdalssandi, og Hólasandi fyrir norðan þar sem hefur verið plantað harðgerðum lerkitrjám í uppgrætt land með fínum árangri. Þetta er brýnt verkefni. Útrýmum þessum eyðimörkum fyrir fullt og allt og reynum að endurheimta Ísland eins og það var áður en norrænir menn "eyðilögðu" það.

[Ágúst H Bjarnason, 20.2.2010 kl. 16:57]

Við þessa upptalningu má bæta Haukadalsheiði, en þar hefur verið gert stórátak á undanförnum áratugum. Ryk sem berst þaðan er ekkert í líkingu við það sem var áður fyrr. Blessuð lúpínan á stóran þátt í því þar.

[Rafn Haraldur Sigurðsson (IP-tala skráð) 20.2.2010 kl. 21:16]

Síðastliðið sumar keyrði ég austur í Vík og þvílíkur munur, þar sem áður voru svartir sandar, ryk og mökkur voru nú bláir akrar og slegin tún.

[Þorkell Guðbrands (IP-tala skráð) 20.2.2010 kl. 21:30]

Já, það hafa víða unnist orrustur við sand og jökulleir. En svo kemur bakslag eins og það sem Ómar Ragnarsson hefur verið iðinn að benda á varðandi Hálslón og jaðra þess að vori og framan af sumri. Við erum ekki enn búinn að bíta úr nálinni hvað það svæði varðar og ekkert líklegra en snarpir SV-vindar á þeim tíma, gætu nagað gróðursvæðin NA af lóninu og eytt gróðurþekjunni, sem þar er til staðar.

[Höskuldur Búi Jónsson, 20.2.2010 kl. 21:39]

Er ekki hægt að efnagreina þetta ryk - mér þykir trúlegt að það sé einhver munur á efnasamsetningu frá Íslandi og frá Sahara - mér gæti þó skjátlast.

[Óskar J. Sigurðsson (IP-tala skráð) 21.2.2010 kl. 16:10]

Dr. Joseph M. Prospero er með sýnasöfnun á Stórhöfða í Vestmannaeyjum. 1991 kom hann til Íslands til að finna stað fyrir sýnasöfnun. Eftir að hafa svipast lítillega um bar hann að garði í Stórhöfða, gekk suður fyrir vitann og sjá, þar var staðurinn. Meira að segja fann hann steyptan flöt sem var gólf rafstöðvar bandaríkjahers frá stríðsárunum um hálfri öld fyrr. Kom aftur skömmu síðar ásamt Eyjólfi Þorbjörnssyni og Hjörleifi Jónssyni frá Veðurstofunni og settu þeir upp búnaðinn sem enn gengur. Lengst af með áttastilli þannig að söfnun var aðeins í gangi í hafátt en fyrir nokkrum misserum var sú stilling aftengd þar sem doktorinn fékk áhuga á að safna ryki frá Íslandi. Nóg er oft af sandryki í Vestmannaeyjum m.a. í dag.