Af rigningarleysi að sumri

Ég var á ferðinni norður Strandir um helgina, greinilegt var í Steingrímsfirði að þar liðu tún fyrir þurrk og voru að verða heiðgul á köflum.  Sama ástand var í Saurbænum í Dölum þar sem gróður á ræktarlandi leið fyrir skort á úrkomu. 

Undanfarin sumur hafa einkennst af takmarkaðri úrkomu, sérstaklega í júní og júlí, en þegar halla tekur sumri er kemur fram í ágúst hefur hins vegar talsvert rignt.  Vöntun á vætu framan af sumri er farin að virka hamlandi fyrir ræktun og nú bætist við að snjóalög voru fremur lítil til fjalla, en miðlun leysingarvatns hjálpar oft upp á sakirnar fyrir jarðvegsrakann fram eftir sumri.

En hverju veldur ?  Ekki er gott að segja, en ég ætla að leyfa mér að koma með tilgátu.  Þessi þurru sumur alveg frá 2007 hafa jafnframt verið sérlega hlý.  Áberandi er einnig að sjá hvað hlýtt er í háloftunum miðað við því sem maður á að venjast.  Eftir því sem hlýrra er ofantil, þeim mun stöðugra er loftið og geta þess til lóðréttrar blöndunar minnkar.  Þó svo að raki berist til landsins er eins og lítið sem ekkert verði úr úrkomunni þar loftið nær ekki að rísa nægjanlega vegna þessa stöðugleika. Við sáum hið gagnstæða dagana 12. til 16. júlí.  Þá var háloftakuldi hér yfir og voldugir skúraklakkar risu með kröftugum skúrum inn til landsins, sérstaklega sunnantil og á hálendinu, en síður við sjávarsíðuna þar sem loftið var einmitt stöðugra. 

Við sjáum þetta líka í veðurspánum.  Reiknilíkön sýna hér skil með vætu koma af hafi, en síðan er eins og bakkinn koðni niður og ekkert verði úr neinu.  Hár háloftahiti frá um 1.500 til um 6.000 metra hæð á tvímælalaust þátt í þessu. Líkönin virðast vanmeta að einhverju leyti þennan þátt, einkum þegar 4 til 5 dagar eru í væntanlegt regn.  Ég veit ekki hvað oft veðurfræðingar  hafa þurft á undanförnum árum að draga úr úrkomuspám að sumri.  Það er eins og þetta sé orðin kerfisskekkja. (Í aðdraganda komandi helgar var í upphafi gert dálítið úr úrkomuspá sunnudags og mánudags.  Í gær virtist sem sunnudagurinn ætlaði hins vegar að verða að mestu þurr og í dag er kominn "þurrkur" í væntanlegt mánudagsregn.) Spákortin á forsíðu Veðurstofunnar eru haldin þessu og að sumrinu hafa þau verið í heildina séð allt of "blaut".  Það er í það minnsta mín reynsla.

Þegar kemur fram í ágúst dregur úr hálofthitanum og það ásamt því að rakinn í loftinu eykst almennt séð framkallar rigningu frá veðraskilum eins og við þekkjum hana.

En þessa tilgátu um þátt aukins stöðugleika loftsins um hásumar þarf vitanlega að skoða betur og líta á mælingar og samanburð til að fá hana staðfesta.  Þetta er þó mín tilfinning eftir að standa mig æ oftar að því að nota hita í 500 hPa þrýstifletinum uppi í rúmlega 5 km hæð sem spástika fyrir rigningu frekar en að horfa á úrkomuspárnar sjálfar.  

Kotið sem hér fylgir sýnir frávik hita í 500 hPa fletinum (um 5,5 km hæð) í júní sl. Mánuðurinn var vissulega mjög hlýr á jörðu niðri og vissulega líka þurr. Sjá má að þarna uppi var hiti mánaðarins um og yfir 3°C yfir meðallagi (1968-1996). Gögnin eru fengin frá NCEP/NOAA vestanhafs. 

Athugasemdir

[Gunnlaugur (IP-tala skráð) 29.7.2010 kl. 15:57]

Sæll Einar

Þetta er áhugaverð kenning hjá þér. Á meðan maður kom nálægt heyskap í sveitinni þá veitti maður því athygli að sum sumur varð gott úr öllu en önnur sumur virtist fara að rigna við það eitt að það væri hugsað um rigningu. Gaman að fá faglega skýringu á mismunandi lundarfari veðurguðsins.

[Helena Mjöll Jóhannsdóttir, 30.7.2010 kl. 10:18]

Mér finnst alltaf afar athygli vert að lesa pistlana þína, og þarna kom þá skýringin á þessu með það þegar ekki verður rigning, en er ég ekki eins og flestir íslendingar upptekin af veðurspá. Man ekki eftir öðru en að mamma segði alltaf uss, uss þegar veðurfregnir voru lesnar á Gufunni og nú er ég ekkert betri .  Ég ætla hins vegar að vera bjartsýn og treysta því að ekki rigni á mánud. hér á stór Hafnarfjarðarsvæðinu.....