Mjög varasamar aðstæður á vegunum

Samkvæmt fréttum á mbl.is hafa orðið allmörg umferðaróhöpp og -slys nú í kvöld vegna hálku.  Bíll valt við Kerið, í Hvalfirði, útafakstur við Hólmavík og bílvelta í Skagafirði við Héraðsvötn. Sýnu alvarlegast er þó óhappið í Víðidal þar sem þjóðvegurinn liggur um Húnaþing.

Frá því í morgun hefur verið nánast algert hægviðri á landinu og hitinn nærri frostmarki.  Það þarf ekki að koma að sök sé loftið þurrt og rakastig tiltölulega lágt.  Því var ekki að heilsa undir kvöld því loftið var þá nærri mettunarstigi sínu og þá fellur héla á vegi og hálka myndast.  Reyndar var fleira sem átti þátt og sums staðar voru vegir einfaldlega blautir þegar yfirborð þeirra tók að frjósa um og í kjölfar sólseturs.  Einnig hafa verið spurnir af frostúða eða -rigningu vestantil á Norðurlandi og þess getið að svo hafi háttað til á slysstað í Víðidalnum. Þokubakk utan af Húnaflóanum náði inn á land og úr honum ýrt á freðna jörðina.  Það fylgir nefnilega líka þessu undarlega veðurlagi að í 500-1.000 metra hæð er að finna nokkuð milt loft þar sem hiti er jafnvel ofan frostmarks. 

Sá þetta sjálfur í dag þegar ég var þarna á ferðinni um hádegi.  Þá var tveggja stiga frost í Hrútafirðinum á meðan hiti var +4°C á Holtavörðuheiðinni.  Ætlaði reyndar ekki að trúa mínum augum þegar upplýsingaskiltið í Hrútafirðinum sýndi logn í ofanálag !

Ef skoðaðar eru mælingar frá því í dag, t.d. við Gauksmýri við veginn í V-Hún, má sjá óhagstæða þróun sem á sér stað upp úr kl. 15. Menn gætu haldið að sólsetur ætti þarna hluta að máli, en líklega er það ekki.  Meðfylgjandi mynd af vef Vegagerðarinnar sýnir að ferill daggamarks loftsins nær hitaferlinum á fjórða tímanum.  Það gerist ekki með því að hitinn fellur og nær daggarmarkinu, eins og oftast er.  Nei það hlýnar meira segja lítið eitt, en þó er samt frost.  Greinilegt er að það bætist raki við loftið (af hafi) og það verður allt að því rakamettað.  Þá er ekki að sökum að spyrja.  Héla fellur á veginn með tilherandi hálku og í ofan álag heimildir um frostrigningu en hún myndar mjög hættulega ísingu á vegum.

Það hjálpaði hins vegar til norðaustanlands að þar var örlítill landvindur, sem náði að halda röku sjávarloftinu frá og þar var því viðunandi rakastig. 

Það sem verra er að næstu tvo til þrjá sólarhringa er svipað veður, dauðhægur vindur og milt loft yfir landinu á sama tíma og yfirborðið kólnar vegna útgeislunar.  Sjórinn úti fyrir er síðan tiltölulega heitur miðað við allt og yfir honum rakt loft sem sums staðar berst inn yfir ströndina svo lítið beri á.  Dálítil vindgola mundi hins vegar breyta miklu.  Það er lognið sem er verst og lúmskast fyrir vegfarendur á þessum árstíma ! 

(Kortið er af Brunni Veðurstofunnar, greining HIRLAM á hádegi í dag)