Petermann ísjakinn

Petermannjökull á norðvestur-Grænlandi er einn margar þar um slóður sem kelfir út í sjó.  Í fyrrasumar fyrir um ári brotnaði gríðarstór biti frá meginjöklinum og lónaði frá.  Áhugasamir með Kanadamenn í broddi fylkingar hafa síðan þá fylgst með hjálp fjarkönnunar afdrifum þessa gríðarstóra borgaríss. 

Mig rámar að nokkuð hafi verið um þetta fjallað í fyrra og þá vitanlega í tengslum við hlýnun jarðar, en þetta er gangur náttúrunnar þar sem jöklar ganga í sjó fram.  Menn geta síðan deilt um það að hvaða leyti hækkandi sumarhiti hefur áhrif á stærð þessara jökulbrota. 

En þegar stykkið brotnaði frá var það um 280 ferkílómetrar að stærð. Til samanburðar er Þingvallavatn 82 ferkílómetrar.  Í fjarðarmynninu snemma um haustið brotnaði ísflekinn upp, en eftir urðu þó tvö meginbrot sem farið var að kalla PII-A og PII-B.  Nú hófst skemmtilegur eltingaleikur þar sem fylgst var með afdrifum jakanna úti á opnu hafi. Um haustið voru þeir báður að lóna skammt utan við Ellismereyju og virtust um tíma samfrosta.  Í október varð sá stærri, þ.e. PII-B fyrir miklu áfalli og brotnaði í þrennt auk smærri mola.  Á þessum tíma árs leggur stór hafsvæði þetta norðarlega og innri spenna íssins ásamt straumum og vindum granda auðveldlega þetta stórum og heillegum íseyjum.  Líkur hér með sögu PII-B sem átti eftir að verða fyrir frekari hnjaski, en smærri hlutinn, þ.e. PI-A hélt sér betur.  Þegar þarna var komið við sögu í vetrarbyrjun var hann álitinn vera um 72 km2.  

Næstu vikur og lónaði hann innan um annan ís, ení janúar hafnaði hann í straumi sem bar eyjuna í átt til Baffinslands.  Þegar komið var fram í apríl barst PII-A hratt til suðurs með straumakerfi Labradorstraumsins.  Enn um sinn hélt þessi sögulega íseyja stærð sinni nokkurn veginn.

Nú í lok júlí var Petermann ísjakinn enn sýnilegur og þá nálgaðist hann Nýfundnaland (sjá mynd frá 27. júlí). Hann er nú um 50 km2 og tapaði um 10% af flatarmáli sínu á um þremur vikum í júlí.  Í hlýrra umhverfi bráðnar ísinn vissulega nokkuð hratt.  Petermann ísjakinn mun áfram berast til suðurs ef af líkum lætur og fróðlegt verður að sjá hve langur tími líður úr þessu þar til hann hverfur.  Ef hann berst suður og austur fyrir Nýfundaland  er hætt við að sjógangur og stormar lægðanna grandi ísnum sem þá mundi brotna upp í smærri mola. 

Borgarís frá norðvestur-Grænlandi ber með þessu móti gríðarlegt magn af fersku vatni til suðurs og blandast á endanum hinum fullsalta Atlantssjó.  Ein þeirra sennilegra skýringa á háum sjávarhita hér við land undanfarinn áratug er að minna hafi verið um íblöndun seltuminni sjó úr norðri með kalda Labradorstraumnum.  Bráðnun Petermann ísjakans úti fyrir Nýfundanlandi leggur því sinn skerf (smáan þó) til að kæla lítið eitt Norðuratlantshafsstrauminn (Golfstauminn).

Hér er slóð á Kanadíska síðu sem rekur þessa sögu nánar.