6-11 daga spár (2)

1.9.2011

Fyrir viku kom ég með fyrstu 6-11 daga veðurspána hér á veðurblogginu. Sjá hér. Eftir helgi verður gagnsemi hennar metin og sýnist mér fljótt á litið að gærdagurinn hefi gengið prýðilega eftir og spáin fyrir daginn í dag (1. september) er a.m.k. í áttina !

Nú er komið að spá nr. 2 af þessari gerð ásamt mati á óvissu í lokin. Eins eru smá hugleiðingar um svokallaða spáklasa sem er grunnurinn að þessum veðurspám. Spá fyrir næstu daga má sjá hjá Veðurstofunni hér.

Miðvikudagur 7. og fimmtudagur 8. september:

Snörp N-átt frá lægð sem er spáð fyrir austan land. Haustsvipur er á þessari lægð og heldur kólnar með henni einkum þegar frá líður. Mögulega gránar í fjöll NA- og A-lands. l

Föstudagur 9. september:

Ný lægð upp að suðvesturströndinni með hvassri SA-átt og rigningu um mest allt land. Hlýnar aftur.

Laugardagur 10. september:

Áhrifa mun enn gæta frá þessari djúpu lægð við landið. Annað hvort nokkuð hvöss SV-átt eða þá NA-átt (í því tilviki að sjálf lægðarmiðjan verði austar) Úrkomusamt og kólnar heldur á ný.

Sunnudagur 11. september:

Rólegra veður, mögulega hæðarhryggur yfir landinu eða hér í grenndinni með bjartara veðri og þá líklega næturfrosti.

Mánudagur 12. september:

Reiknað er með að fellibylurinn KATIA gæti lónað hingað norður eftir og þess vegna orðið að myndarlegri læg hér suður eða suðavesturundan fljótlega eftir aðra helgi. Það er þó háð fjölmörgum óvissuþáttum m.a. að fellibylurinn komi ekki að landi í Ameríku sem enn er alveg óljóst. En líkurnar eru vissulega einhverjar og spálíkönin hefa ítrekað allra síðustu daganna reiknað djúpa lægð upp úr KATIA um þetta leyti.

Mat á óvissu.

Flest bendir til þess að fremur kalt loft náið útbreiðslu til suðurs fyrir vestan Grænland um og eftir komandi helgi og "næri" lægðir sem berast síðar í áttina til okkar. Þessi þróun er mjög sennileg og óvissa lítil hvað það varðar. Þegar gangur lægða er við landið er óvissan helst tengd tímasetningum, hvort SA-hvassviðrið verði á föstudag eða jafnvel strax á fimmtudag svo dæmi sé tekið. Fellibylurinn KATIA er síðan alveg sérstakur kapítuli í óvissunni, einkum fyrir síðari hluta spátímans. Komist hann síðar meir í námunda við vestanvindana í háloftunum hér suðvestur undan fara allar reiknaðar spár í annan fasa ef svo má segja. Það kviknar einfaldlega á nýjum rofa þegar svo mikil orka sem tiltölulega lítið kerfi eins og hitabeltisstormar og fellibylir flytja norður á bóginn, jafnvel þó þeir verði farinir að láta verulega á sjá.

Um klasaspár (clustering):

Hnattrænt reiknilíkan er oftast nær keyrt í mjög öflugri tölvu um 20 daga fram í tímann á 12 klst fresti. Reynslan sýnir aðsú spá verður lítt eða ekki marktæk á norðlægðum slóðum (líka suðlægum) á 5. til 8. degi. Spárnar eru hinsvegar að jafnaði langdrægari sínhvoru megin miðbaugs. Til þess að fá mat á óvissuna og einhverja hugmynd um það hve langdræg spáin væri í hvert sinn fundu menn snjalla leið fyrir þó nokkru síðan.

Hún kallaði reyndar á stærri örgjörva og hraðari reikninga, en í stað þess að horfa eingöngu á það að þétta reiknimöskvana sögðu menn sem svo: Prófum að keyra fleiri spár frá sama upphafspunkti og af því að hreyfingar loftsins eru í eðli sínu óreiðufullar (e.chaos) mátti ætla að niðurstaðan yrði ekki sú sama. Reyndar var gengið lengra og ákveðið að hnika lítið eitt á kerfisbundinn hátt upphafsástandinu.

Reikningarnir voru þannig endurteknir ekki bara einu sinni eða tvisvar heldur 50 sinnum. Þannig fengust 50 ólíkar spár úr sama líkaninu auk aðalspárinnar sem vel að merkja er alltaf keyrð í heldur þéttara neti en hinar 50. Allar þessar spár eru síðan grunnur að líkindadreifingu þeirra spáþátta sem við viljum skoða. Hér er dæmi úr gamalli keyrslu Evrópsku reiknimiðstöðvarinnar (ECMWF) þar sem eru öll 50 veðurkortin saman með sama gildistímann. Maður rýnir sjaldnast í þessi "frímerki" heldur skoðar ek. samantekt sem gerð er aðgengileg.

6-11 daga spárnar hér byggja því ekki aðeins á einni tölvukeyrslu, heldur mörgum úr einu og sama líkaninu. Ekki nóg með það heldur eru bornar saman klasaspár úr a.m.k. tveimur slíkum austanhafs og vestan.

Flokkur: Veðurspár | Facebook