Framrás kulda úr vestri

Nú er djúp lægð á sunnanverðu Grænlandshafi og skil hennar fara austur yfir landið síðar í dag og nótt með stormi og vægum blota í byggð en hríðarveðri til fjalla.  Þessi skil eða öllu heldu lægðin veldur nokkrum straumhvörfum á  okkar slóðum því hún nær að beina mjög köldu meginlandslofti úr vestri langt suðuraustur á Atlantshaf og síðar meir í áttina til okkar.  Á þeið þess drekkur það í sig varma og raka. Þegar svo háttar til getur varmaflæðið numið 600-800 wöttum á hvern fermetra sjávar.  

Kalda loftið fyrir vestan Gænland er orðið svo fyrirferðarmikið að það er farið að flæða í allar áttir og ekki síst til austurs.  En þar er Grænlandsjökull fyrirstaða.  Nú þarf að fylgjast vel með því næstu daga hvort það nái yfir og þá áfram til okkar.  Þess háttar kalt vestanloft veldur ævinlega einhverju óróa hér á landi.  Getur komið fram í snjókomu- eða éljabökkum með ákafri ofankomu.  Stundum dýpka smálægðir í slíku lofti og gerir þá nokkuð staðbundinn SV- eða V-hvell, sem erfitt getur reynst að sjá fyrir. Í raun þarf ekki loft ofan af Grænlandi til fyrir slík veður.  Það nægir að það sé komið fyrir Hvarf, en þá líka einstaklega kalt sem veldur ólgunni við varmaskiptinn við opið haf þar sem yfirborðshiti í 2 til 5°C.  Þriðji möguleikinn er sá og á þá eingöngu þegar loft berst með látum ofan af Grænlandi.  Stormur er þá gjarnan á hafinu hér á milli og hið mjög  þurra heimskautaloft tekur í sig seltu þegar stormurinn ýfir upp sjóinn og þyrlar upp löðri.   Slíkt gerðist einmitt síðast þegar þessi staða var uppi 10. janúar með rafmagnstruflunum vestanlands. 

Hér fylgja tvö kort, spákort og gilda fyrir komandi miðvikudag 7. mars kl. 12. Bæði eru þau úr keyrslu bandarísku Veðurstofunnar í Washington, GFS. Það til hægri sýnir loftþrýsting við sjávarmál og hins vegar hæð 500 hPa þrýstiflatarins (um 5 km hæð).  Þar sem hann er lágur er kalt (fjólublátt), en hár flötur er vísbendingu um hlýtt loft (gult).  Vel sést hvað kalda loftið er fyrirferðarmikið við vestanvert Grænland og að miklum hluta í þessari hæð komi austur yfir á okkar slóðir.  Þrýstilínur eru þéttar og renna í raun saman á þessu korti yfir Grænlandi. Þrýstistigullinn gefur þar til kynna N- og NV-átt.  Þessar svakalegu þéttu þrýstilínur skýrast á hinu kortinu til vinstri sem sýnir hæð 850 hPa flatarins (um 1.200 metra hæð) og hins vegar hita í sömu hæð.  Sjá má hvernig ískalt loftið leggst að Grænlandsjöklinum í þessari hæð.  En hann er hærri en þetta og varnar því að loftið komist áfram til austurs. Hitamunur í lægri lögu veltur þrýstimuni.  

Spurningin á þessari stundu snýst sem sagt um það nú hvort vestanloftið í lægri lögum nái í einhverjum mæli að sullast yfir jökulinn líkt og gerðist í janúar ? Það er í raun lægðin við austur Grænalnd sem öðru fremur stýrir atburðarrásinni, þ.e. dýpt hennar og staðsetning. Danska Veðurstofan fylgist líka grannt með stöðu mála því ef slíkt gerist er gefin út viðvörun um Piteraq eða fallvind á austurströnd Grænlands.