Via Nordica

Aldrei þessu vant gat maður á litla Íslandi valið um áhugaverða fyrirlestra í hádeginu í dag.  Annars vegar var að skunda uppí Háskóla og hlýða á Michael Mann hinn víðafræga veðurfarsfræðing úr loftslagsumræðunni. Höfund sjálfs "ícehockey stick" ferils hitans á jörðinni frá árinu 1000.   Hins vegar stóð valið um að sækja fund á sama tíma á stóru norænu vegaráðstefnunni Via Nordica í Hörpunni um veðurhorfur til ársins 2100 og áhrif á vegakerfið á norðurslóðum.  Eftir vangaveltur fram og til baka varð Via Nordica varð fyrir valinu.

5 stuttar kynningar undir stjórn Skúla Þórðarsonar sem unnið hefur með Vegagerðinni að aðlögun veghalds að hlýrra loftslagi í framtíðinni.

Hækkun hita saman með aukinni úrkomu hefur í för með sér margvíslegar afleiðingar sem ekki eru allar augljósar við fyrstu sýn. 

Bent var á tilvik frá N-Svíþjóð.  Í desember 2010 gerði afar óvenjulegt þíðviðri.  Við verðum að hafa í huga að í norðurhluta Skandinavíu fjarri sjó ríkir meginlandsloftslag og að vetrinum talsvert og stöðugt frost.  Nær sjónum við Noregsstrendur á þessum breiddargráðum ber hins vegar á meiri breytileika, rétt eins og við þekkjum vissulega hér á landi.  En sem sagt þarna rétt fyrir jólin hlánaði um hávetur í nokkurn tíma öllum að óvörum.  Fyrir vikið fór klaki óvænt úr vegum, nokkuð sem aldrei hefði gerst áður.  Þessi óvænta þíða olli skemmdum á vegakerfinu sem kostaði yfir 1.500 milljónir íslenskar að lagfæra.  

Við hækkandi hita að vetrinum saman með meiri úrkomu gerist m.a. eftirfarandi á norðurslóðum:

• Hætta á fleiri og meiri vetrarflóðum sem grefur vegi í sundur.
• Meira um aurskriður á vegi á veturna og snemma vors.
• Slitlag "mýkist" eftir því sem hiti fer ofar á milli plús og mínus (um 0°C).
• Frost fer frekar úr vegi að vetrinum (nokkuð sem við hér á landi höfum fundið síðustu ár). Veldur veikingu burðarlaga og öldum í vegum.
• Meira verður um snjó og snjómokstur á hærri fjallvegum.
• Oftar slydda í stað þess að snjói með hærri hita og hætta á ísingu í kjölfarið.

Þá er ekki talað um óbein áhrif á veghald s.s. í fjöruborðinu með hækkandi sjávarmáli og fleiri slíkum þáttum sem taka þarf tillit til í skipulagi.

Jákvæð áhrif hlýnandi loftslags eru vissulega líka til staðar.  Einkum þar sem vetraráhrif eru lítil.  Þá síður klaki í vegi og minni hálkuvarnir og snjómokstur en annars væri.  Þetta á einkum við um S-Skandinavíu og kannski Danmörku. Ég þekki þó Dani sem eru á kafi í þessum málum sem eru því ósammála og segja að ef hlýni lítið eitt þar í landi (sama á við um England) fjölgi tilvikum ísingar á kostnað daga með snjómokstri.  E.t.v. erum við að horfa upp á eitthvað svipað síðustu árin hér á láglendi í það minnsta. 

Um boðskap Mann verður maður að lesa um í fjölmiðlum og ég þykist vita að hann hafi verið umhugsunarverður.