Skýringar komnar fram á sveiflum í hinum gríðarmikla Jakobshavn skriðjökli

Jakobshavn skriðjökullinn á vesturströnd Grænlands er án ef einn sá tilkomumesti í veröldinni.  Hann kallast Sermeq Kujalleq á Grænlensku og kelfir hann út í djúpan og langan Ilulisat fjörðinn.  Norðan hans við Diskóflóa kúrir Jakobshavn með sína rúmlega 4000 íbúa. Jökullinn skilar af sér um 20 milljónum tonna af ís út á fjörðinn árlega og Sermeq Kujalleq er því eins konar risa útgáfa okkar Breiðamerkurjökuls.

Nákvæmar mælingar á jöklinum allt að 120 km upp í upptök hans inni á hájökli Grænlands hafa verið gerðar allt frá árinu 1991.  Framan af óx jöklinum ásmeginn og hann þykknaði frá 1991 til 1997 á sama tíma og ýmsir aðrir jöklar á Grænlandi voru heldur að rýrna.  En eftir 1997 tók Jakobshavn skriðjökulinn að rýrna mjög hratt og á tímabilinu 1997 til 2001 lækkaði yfirborð hins 15 km langa fljótandi jökuls á firðinum um 35 metra. Þetta er mun hraðari og meiri þynning en var á nálægum skriðjöklum á landi.

Nýverið fékkst skýring á því hvað olli þessari miklu breytingu, sem ekki er rakin með beinum hætti til hita eða úrkomu og heldur er ekki um framhlaupseiginleika þessa gríðarstóra skriðjökuls að ræða.  David  Holland í Center for Atmospher Ocean Science í New York fer fyrir hópi vísindamanna. Þeir birtu niðurstöður sínar á dögunum í Nature Geoscience,  en það ágæta rit er nýtt af nálinni. Greinarnar eru læsilegri en margar aðrar samærilegar m.a. í Nature, en tímaritið er skilgetið afkvæmi þess.

Til að gera langa sögu stutta voru það snöggar breytingar sjávarhita við V-Grænland sem urðu til þess að meira ísmagn bráðnaði. Hækkun sjávarhita er rakin til breytinga hér við land sérstaklega á árunum 1995-1996.  Íslenskar mælingar og rannsóknir hafa gefið skýrt til kynna að hafsvæðin hér suðvesturundan hlýnuðu mjög um þetta leyti vegna aukins innflæðis Atlantssjávar með Irmingerstraumnum.  Þetta tímabil aukningar innflæðis hlýs og selturíks sjávar hér fyrir vestan og suðvestan land stendur enn yfir eftir því sem ég veit best og á verulegan þátt í þeirri hitastigshækkun sem komið hefur fram á mælum hér á landi síðasta áratuginn eða svo. 

Hlýsjórinn berst inn í sk. Labradorhringrás og vestur fyrir Grænland, þar sem þessa sjávar verður vart á dálitlu dýpi undir kaldari og ferskari sjó.  Hlýi sjórinn berst á endanum norður á Diskóflóa og þar tekur hann til við að bræða Jakobshavn-jökulinn neðanfrá í orðsins fyllstu merkingu.

Myndin sem hér fylgir með er úr grein Hollands og félaga og er ætlað að skýra hvað þarna er á seyði.  Sú kollsteypa sem hér varð í straumakerfinu þessi árin 1995-1997 er síðan rakin til stóru loftslagssveiflunnar NAO (North Atlantic Oscillation) sem yfirgaf sinn 6-7 ára jákvæða (NAO +) ham svo að segja á einum degi í nóvember 1995 og fór í neikvæðan fasa upp úr því (NAO -).  Ég fjalla kannski nánar um NAO síðar, en hér er beinn tengill á  grein Hollands og  félaga.

Athugasemdir

[Ellismellur (IP-tala skráð) 16.10.2008 kl. 18:53]

Eigum við ekki að sýna nágrönnum okkar þá virðingu, að nota þeirra eigin heiti á bænum, Ilulissat, en ekki það nafn, sem danskir imperialistar hafa komist upp með að nota?

[Grænlandsblogg Gumma Þ, 16.10.2008 kl. 19:18]

Athugliverd lesning. En sammala Ellismilli. Ilulissat heitir stadurinn

[Björn Helgason (IP-tala skráð) 16.10.2008 kl. 19:26]

Golfstraumurinn kemur á suðurströnd Íslands.

Partur fer austurmeð og partur fer vestur.

Hvar verða skilin?

Færast skilin til milli ára?

Eru ef til vill straumar bæði austur og vestur með suðurströndinni í mismunandi heitum og köldum lögum?

Er til dæmis að velta fyrir mér hvort sandur berst austur eða vestur með ströndinni og hvar skilin eru á því ferli og hvort þau skil færist til.

[Hagbarður, 17.10.2008 kl. 22:41]

Fróðleg og skemmtileg grein hjá þér.