Kuldahvirfill við Svalbarða

Á Svalbarða hefur verið nokkurt frost undanfarna daga.  Það er ósköp eðlilegt eins og gefur að skilja þetta norðarlega.  Hitafarið á þessum slóðum getur sveiflast mjög mikið í nóvembermánuði. Frá upphafi mælinga 1912 hefur kaldast orðið í Longyaerbyen -19,8 °C (1915) og hlýjast -1,6°C (1931).  Munurinn þarna á milli er afar mikill og til marks um miklar tíðafarssveiflur.  Síðustu þrjú ár 2005-2007 hefur nóvember verið meðal þeirra hlýjustu, en tæplega þó á síðasta ári.

Þetta haustið sker sig úr frá allra síðustu árum.  Nú er ekki lengur hlýtt, heldur hefur hitinn síðustu 30 dagana verið nærri meðallagi (1961-1990) og spáð er talsverðum kulda næstu vikuna hið skemmsta eða um og yfir -20°C.  Áhugasamir um vetrarkulda geta sjálfir kynnt sér  langtímaspá á yr.no fyrir Longyearbyen. 

Þessa dagana er að grafa um sig kuldahvirfill í háloftunum á slóðum Svalbarða, og Norður-Grænlands. Kortið sem fylgir hér með sýnir spá fyrir 13. nóv.  Fjólublá liturinn er til marks um kulda í 500 hPa fleti eða í um 5000 metra hæð.  Hvirfillinn hefur áhrif niðri við jörð í það veru að þar ríkir mikil útgeislun á sama tíma og ekkert berst af mildara lofti utanfrá.  Umhverfið kólnar hratt og örugglega í takt við styttri sólargang. Oftast sér maður slíkan kuldapoll myndast yfir eyjum Kanada í norðvesturhéruðunum eða inn á Íshafinu við Síberíustrendur.  Ekki nú, heldur er meginhvirfill norðurskautsins enn sem komið er nær okkur á þessum árstíma en verið hefur undanfarin haust.  Síðast var verulega kalt á Svalbarða vegna nálægðar hvirfilsins í nóvember fyrir 20 árum eða 1988.

Kuldinn þarna norðurfrá hefur áhrif á ísmyndun og þá mögulegt ísafar síðar í vetur, en einnig það að stutt verður í alvöru kulda hér norður frá.  Á okkar slóðum þýðir að leggist hann í N-átt, verður lofthitinn oftast lægri en annars væri, sérstaklega næstu eina til tvær vikurnar á meðan stóra staða veðurkerfanna virðist ekki ætla að taka miklum breytingum frá því sem nú er.