Svifrykið: Athyglisverð niðurstaða þýskrar rannsóknar

Niðurstöður rannsóknar sem náði til fjögurra borga í suðvesturhluta Þýskalands er athyglisverð.  Umferðarstýring eða takmörkun umferðar í borgunum fjórum hefur hefur lítil áhrif á magn svifryks eða PM10.  Hins vegar eru það veðurfarslegir þættir sem eru mest ráðandi þegar kemur að háum gildum svifryksins hverju sinni.

Í raun á þetta ekki að koma á óvart, hér á landi, þ.e. á höfuðborgarsvæðinu verður svifryk sjaldnast til vandræða nema þegar nokkrir veðurþættir leggjast saman.  Það vantar hins vegar  á að hér séu bornir séu saman svifrykstoppar í sambærilegu veðurlagi, annan að morgni segjum mánudags, en hinn á sunnudegi þegar umferðin er lítil.

Það er Jutta Rost frá veðurfræðideild háskólans í Freiburg sem fyrir þessari þýsku rannsókn og birt er í Inernational Journal of Environment and Pollution. Greining gagnanna frá borgunum fjórum leiddi það það í ljós að þeir þættir sem voru mest ráðandi um styrk toppa svifryksins voru annars vegar úrkoma eða öllu heldur lengd tímabils þurrks (götur ekki blautar) og síðan hversu djúpt hitahvarfið við jörðu væri eða það loftlag sem takmarkar lóðrétta blöndun við eftir loftlög.  Skoðaðir voru fjölmargir veðurfarslegir þættir og umferðarþunginn jafnframt mældur í bak og fyrir.

Í miðri Evrópu getur hitahvarf við jörð orðið afar stöðugt og langvarandi þegar engir vindar blása svo dögum eða viku skiptir.  Dýpt þess getur þá numið 200-300 m. eða meira og öll mengun sem sleppt er út í andrúmsloftið safnast þá upp við kalt yfirborðið á meðan hlýrra loft flýtur ofan á.  Oft þarf hressilegar lægðir til að hræra upp í sollinum, nú eða þá að sólin tekur til við að verma yfirborðið ef langt er liðið á vetur.   

Suður í Evrópu eru það ekki nagladekk sem eru völd að smágerðum ögnum í andrúmslofti, heldur mestmegnis sót frá bílvélum og síðan alls kyns agnir frá iðnaði og annarri mannlegri starfssemi s.s. framkvæmdum af öllu mögulegu tagi.

Rannsókn þeirra Þjóðverjanna er álitin nýtast ágætlega í gerð reiknilíkana til að spá háum gildum mengunar af stærðinni PM10, svo vara megi fólk með öndunarfærasjúkdóm við í tíma.  

Athugasemdir

[Ljónsmakkinn (IP-tala skráð) 8.12.2008 kl. 11:17]

Svifryk hefur aldrei og mun aldrei verða vandamál á Íslandi. Nema hjá vandamálasjúku fólki.

[karlk (IP-tala skráð) 8.12.2008 kl. 16:00]

Þetta er nú svolítið sérkennileg ályktun.  Svifryk í borgum er væntanlega sambland af ýmsum bruna, frá vekrsmiðjum, húsakyndingu og bílaumferð.  Sú mengun sem líklega er varasömust er fíngerðasta rykið, minna en 2,5 míkron, það er sótagnir PM 2,5.  Það sýndi sig í rannsókn frá USA sem birtist í NEJM ( New England Journal of Medicine) feb 2007, niðurstöður úr stórri rannsókn á heilsufari kvenna WHI. 

Þar var 76 % aukning á dauðsföllum af völdum hjartasjúkdóma og 83 % aukning af dauða vegna heilablóðfalla, fyrir þær konur sem bjuggu við 10 mikron meiri loftmengun, aðallega vegna bílaumferðar., eftir að búið var að leiðrétta fyrir öðrum þáttum.   Grófara steinrykið sest að í lungum og veldur einkennum þaðan.  Fínna sótið kæmst inn í blóðrásina og eru hvarfgjarnar og eitraðar agnir sem skemma æðaþelið.

Útblástursmengunin frá bílunum hlýtur að vera í réttu hlutfalli við hversu mikil bílanotkunin er á tilteknu svæði.

[Ár & síð, 8.12.2008 kl. 17:38]

Að öðru. Hefur þú kynnt þér þessi gögn um væntanlega sumarbráðnun íss á Norðurskautinu jafnvel þegar árið 2013? Áhugavert væri að fá álit þitt á þessum óvæntu niðurstöðum frá Circumpolar Flaw Lead System Study.
Matthías

[LM, 10.12.2008 kl. 10:41]

Þetta er athyglisvert. 

Hafa einhverjar marktækar rannsóknir verði gerðar á svifryki hér á landi ?  Ég hef bara séð vitnað í rannsóknir gerðar í norðurhéruðum í Skandinavíu þegar verið er að reyna að réttlæta þvingurnaraðgerðir gegn notkun negldra vetrardekkja.