Skeiðará hverfur undir jökul

Í framhaldi af umfjöllun um breytingar þær sem nú eru orðnar á rennsli Skeiðárár fór ég upp að útfalli Skeiðarár við Jökulfell.  Var staddur í Skaftafelli og því upplagt að kanna aðstæður.

Auðvelt hefur nokkur undanfarin ár að komast að útfallinu, gengið er með Skaftafellsbrekkum þar til komið er  að göngubrú yfir Morsá, þaðan er gengið skemmstu leið um sanda og aura Morsárdalsins með stefnu í kverkina þar sem Skeiðarárjökull liggur utan í Jökulfellinu.  Áður fyrr var rann Skeiðará þétt upp að varnargörðunum undan Skaftafellsbrekkunum og þá var leiðin inn að Jökulfelli lengri eða um Skaftafellsheiði yfir í Bæjarstaðaskóg og þaðan með fellinu inn að jökulrótum.

Í ljósi tíðinda þess efnis að Skeiðará væri komin í Gígju kom það mér nokkuð á óvart að sjá jökulfljótiðmikilúðlegt nærri sínum gamla stað spretta fram .  Þarna rann vatn fram af krafti á að minnsta kosti þremur stöðum.  Það rann síðan meðfram jökuljaðrinum á nokkurhundruð metra kafla, 300-400 m. eða svo.  Þar var hins vegar gríðarmikill svelgur sem gleypti vatnið og hvarf það nánast allt aftur undir jökulinn.

"Reynir Gunnarsson hjá Vegagerðinni skoðaði aðstæður þar í gær og sagði að þetta kæmi svo sem ekki alveg á óvart. Við höfum verið hrædd um að þetta myndi gerast þar sem jökullinn hefur legið á öldum þarna og mikill hallamunur er vestur í lónið sem Gígja kemur úr alveg um 16 metrar frá útfallinu á Skeiðará  þannig að hún hefur dálítið fall þarna vestur. Áin rennur ennþá á um 100 m. kafla undir jöklinum þar sem hann liggur að þessum malaröldum og er greinilega að grafa sig þarna vestur og það eru mikil boðaföll meðfram jöklinum og öldunum og talsvert rót." (Í ríki Vatnajökuls, fréttavefur)  Reynir Gunnarsson flaug þarna yfir sl. miðvikudag (15. júlí) og tók myndir m.a. af þeim stað þar sem Skeiðará kemur undan jökli mun vestar en venja er til og rennur þar til Gígju undan miðjum jökulsporðinum.  (sjá mynd Reynis).

Samandregið er það svo að Skeiðará kemur enn fram á sínum gamla stað, a.m.k. að hluta.  Vatnið hverfur fljótlega aftur undir jökul og kemur fram vestar og finnur þar leið undan halla í áttina til Gígju.

Fjölnir Torfason á Hala í Suðursveit sagði mér um helgina breytingar á rennsli Stemmu undan austasta hluta Breiðamerkurjökuls hafi gerst með áþekkum hætti.  Fyrst hefði jökulvatnið stungið sér aftur undir ísinn í áttina til Breiðamerkurlóns áður en það hvarf endanlega nokkrum vikum síðar.

Viðbót:  Viðtal við Odd Sigurðsson á mbl.is