Veður sumardaginn fyrsta

Í minningunni álíta margir að veðrið sumardaginn fyrsta sé ævinlega fremur kalsasamt og allt annað en notarlegt að dvelja úti við uppá klæddur. Ef veður á landinu þennan dag síðustu árin er skoðað kemur í ljós að fara verður nokkur ár aftur til að finna almennilegt skítviðri þennan ágæta frídag okkar landsmanna.  Þannig sýnir veðurkortið fyrir sumadaginn fyrsta sem finna má á vef Veðurstofunnar að veðrið hafi t.a.m. leikið við okkur í fyrra 2005.

Árið 2004 var einnig fínasta veður um nánast allt land og mældist þá hitinn 11°C í Reykjavík á hádegi.  2003 var líka bærilegasta veður víðast hvar á landinu og rétt eins og í fyrra og hitteðfyrra ekki að sjá að úrkoma hafi verið að nokkru ráði á landinu.

2002 var veðrið hins vegar ekta, með frosti á norðanverðu landinu og ekki nema 3° hita í Reykjavík.

Svipað veður með N-kalsa árið 2000, en þarna á milli, þ.e. 2001 var sannkallað vorveður á landinu, heiðríkja á Akureyri og 7°C.

1999 þetta meðalveður þessa dags, en sólríkt á landinu öllu.

1998 mjög gott sunnanlands, líkast til besti sumardagurinn fyrsti ef svo má segja í Reykjavík í áraraðir, en þá var hitinn sem á júlídegi eða 13°C í hádeginu.

1997 var hálfgerður hragglandi og suðvestanlands gekk á með hagléljum, sem mér eru a.m.k. minnisstæð.

Sumardagurinn fyrsti var fremur svalur 1996 með éljaveðri á Vestfjörðum, en ári fyrr eða 1995 var veðrið hvað leiðinlegast þessi ár sem hér eru til skoðunar. Þá var raunverulega kalt á landinu. Norðan gjóla og hiti um og undir frostmarki á hádegi um mikinn hluta landsins.

Athygli vekur að síðustu 10 árin hið minnsta hefur ekki verið slagveðursrigning sumadaginn fyrsta í höfuðborginni og reyndar ekki síðan 1998 norðan- og austanlands svona heilt yfir. (2004 rigndi þó á Hornafirði pg víðar SA-lands).

Ef einhver hefur áhuga og tíma að þá væri fróðlegt að fá innsendar tilnefningar á versta og besta veðri á sumardaginn fyrsta, en kortasafnið á vef VÍ nær aftur til ársins 1949.  Til glöggvunar ber sumardaginn fyrsta ætíð upp á fyrsta fimmtudag eftir 19. apríl. Hér er tafla með réttum dögum úr fórum Þorsteins Sæmundssonar ritstjóra Almanaks HÍ.  

Spáin fyrir mogundaginn gerir ekki ráð fyrir sérlega vorlegu veðri eins og sjá má t.d. á veðurvef mbl.is. En það hefur vissulega oft verið síðra.

Flóðin í Dóná

Ég var að velta fyrir mér öllum þeim einsleitu fréttum sem verið hafa af flóðunum í Dóná, Saxelfi og fleiri fljótum mið-Evrópu. Við fáum fréttir af því að hætta kunni að skapast hér og þar og að vatnsstaða hafi ekki verið hærri og síðan fylgja myndir með af umflotnum húsum og fólki sem veður lygnan vatnsflauminn.  Minna ber hins vegar á skýringum, hvers vegna flæðir.  Flóð í Dóná eru að  verða að nær árvissum viðburði.  Ekki þó alveg, því síðasta stórflóð var í ágúst 2002.  Þá rigndi mikið í tvígang með nokkurra daga millibili og fljótið flæddi til tjóns af þeim sökum.

Nú hins vegar eru ástæður flóðanna aðrar en stórrigningar. Vorhlýindi koma ofan í afar snjóþungan vetur á hluta vatnsviðs Dónár og þveráa hennar.  Mestur varð snjórinn lílega í Bæjaralandi í Suður Þýskalandi og í Austurrísku Ölpunum. Einnig snjóaði allmikið í Karpatafjöllum Rúmeníu. Eins og sést á myndinni er vatnasvið Dónár ásamt þverám sem í hana renna geysivíðfemt.  Lætur nærri að það sé áttfalt flatarmál Íslands. Bráðnandi snjór á stórum svæðum sem á láglendi leysir á nokkrum dögum segir því mikið til sín í rennsli árinnar. Til viðbótar kemur síðan vatn úr Norður-Ölpunum þó sá ís og snjór verði vissulega að bráðna fram á sumar. Á leið sinni til Svartahafs frá efstu upptökum í Svartaskógi SV-Þýskalands rennur Dóná í gegn um fjölmargar borgir og ekki færri en fjórar höfuðborgir, þ.e. Vín, Bratislava, Búdapest og Belgrad. 

Engar upplýsingar hefur rekið á fjörur okkar í fréttatímum þess efnis hve mikið rennsli Dónár sé í þessum flóðum.  Eina tölu hef ég fundið og segt er að það sé metrennsli í ánni. Við Járnstífluna (The Iron Gate) á landamærum Serbíu og Rúmeníu er sagt að rennslið hafi náð 15.400 m3/sek þ. 13. apríl. Vel má ver að það hafi orðið meira síðustu daga.  Til samanburðar nær rennslið í Jökulsá á Fjöllum við Dettifoss stöku sinnum 1000 m3/sek þegar áin er í  leysingaham.  Þetta rennsli við þrenginguna við Járnstífluna er þó ekki nema um þrefalt meðalrennsli á þessum stað sem vekur vissulega upp spurningar.

 Vandinn við flóðin í Dóná er nefnilega fyrst og fremst heimatilbúinn. Áin er það sem kallað er stokksett.  Þetta mikla fljót rennur í þvinguðum farvegi og á löngum köflum er hann manngerður með fyrirhleðslum og öðru slíku. Enda þéttbýl svæði nærri bökkum hennar. Síðan eru það stíflur sem gerðar eru til þess að jafna rennslið, en eru meira til ógagns þegar rennslið vex eins og að undanförnu  Fyrir löngu rann Dóná um flatan fljótsbotninn þegar mest var vatnið.  Sá tími er liðinn og því er það auðskilið hvers vegna hætta steðjar að lífi fólks og mannvirkjum þegar flóðgarðar bresta.  Þetta vandamál er ekki bundið við Dóná eina heldur einnig aðrar stórár Evrópu s.s. Saxelfi, Rín og Pó á Ítalíu, sem á kafla rennur í stokki nokkrum metrum ofan hinnar eiginlegu Pósléttu.

Fyrir þá sem áhuga hafa á flóðum og flóðvörnum í Dóná við Vínarborg í sögulegu samhengi fylgir hér smekklegur  tengill.

Ísland úr 900 km hæð eftir hádegi í dag

Þessi fína tunglmynd sem tekin var kl. 13:55 sýnir landið nánast í held sinni.  Sjá má að stærstur hluti þess er snævi þakinn.  Þó eru snjólítil svæði greinileg suðvestanlands.  Hafísjaðarinn er einnig vel sjáanlegur á milli Vestfjarða og Grænlands.  Úti af Suðausturlandi er greinilegur dálítill "skýjasnúður".  Hann mun færast í aukana og af hans völdum er spáð er slyddu eða rigningu suðaustanlands, einkum í nótt og fyrramálið.

Næturfrost í Reykjavík

Þrátt fyrir að sólin nái að ylja mönnum í höfuðborginni í dag er dægursveifla hitans veruleg.  Þannig fór frostið niður í 3,1 stig í Reykjavík í nótt.  Sú mæling er í tveggja metra hæð.  Niðri við yfirborð jarðar í 5 sm hæð var frostið enn meira eða 6,4 stig.

Fróðlegt verður að sjá hve hár hitinn verður í dag um þrjúleitið skömu eftir að sól er hæst á lofti.  Nái hámarkshitinn 7°C hér við Bústaðaveginn er dægursveiflan því heilar 10 gráður.

Fannfergi eftir miðjan apríl

Í dag 17. apríl var mæld mest snjódýpt í Kálfsárkoti, sem er bær í Ólafsfirði.  Uppgefin snjódýpt þar var í morgun heilir 95 sm. Snjódýptarkort má sjá á síðu á Veðurstofunni.

  http://www.vedur.is/athuganir/urkoma/snj0.html?

Ég veit sjálfur að þetta eru engar ýkjur, því ég hef dvalið í þessum ágæta kaupstað við skíðaiðkun síðustu vikuna.  Verulegur snjór var fyrir, en frá því aðfararnótt páksadags hefur snjóað nær látlaust í hægum vindi.  Og þegar þetta er skrifað snjóar enn.  Alls hefur úrkoman í sjálfvirkum mæli á flugvellinum Ólafsfirði mælst frá því á laugardagskvöldið um 50 mm eins og sjá má á eftirfarandi riti:

Meðfylgjandi mynd sýnir síðan snjóalög á milli húsa í Ólafsfirði í morgun.  Hitinn var rétt ofan frostmarks og rann stöðugt af þökum húsanna.

Útlit er fyrir að þessi snjór haldist næstu daga og bæti jafnvel í, þar sem ekki er spáð neinni hláku sem kveður að og síðan aftur N-lægri átt um næstu helgi.  Ólafsfirðingar kippa sér ekki upp við fannfergið enda oft séð það svartara eða öllu heldur hvítara, jafnvel nú þegar afar skammt er til sumardagsins fyrsta. 

 

Um veðurbloggið

Inn á þessa síðu mun ég setja veðurpælingar frá eigin brjósti eins oft og tilefni gefst til.  Það getur verið ýmislegt sem verður á vegi mínum þann daginn oft tengt veðrinu og tíðarfarinu hér á Íslandi.  Einnig hugleiðingar um áhugaverð veðurfyrirbæri erlend og innlend.  Ekki síst er ætlunin að vekja athygli á ýmsu því sem rekur á fjörur mínar tengt veðri og veðurfari sem ég kann að rekast á víðáttum netsins.