Kjarngott lægðafóður

Veðurkortið sem ég sýni hér er úr smiðju GFS líkansins bandaríska og sjónarhornið er norðaustur-Atlantshaf og Labradorhaf þar sem miklar andstæður í lofti á svæðinu hafa í aldanna rás skapað marga illviðrislægðina. Nú er einmitt eitthvað í þá veru í farvatninu.  Kortið hefur gildistíma kl. 06 í morgun ( spá 24010000 +6t) og sýnir ástand mála í 850 hPa fletinum sem þarna er í um 1.200 - 1.400 metra hæð.  Hitinn þarna uppi er litaður og glöggt má sjá hversu mikill hitastigullinn er á tiltölulega stuttri vegalengd.

Skammt suðvestur af lægðarmiðjunni sem þarna er í uppsiglingu er hiti +10°C, en eitthvað um -17 til -18°C yfir Nýfundnalandi.  Þar flæðir heimskautaloftið úr norðvestri út á Atlantshaf í veg fyrir heittempraðan og rakan loftmassann sem kemur askvaðandi úr suðri.  Þetta er vissulega algeng sjón yfir vetrartímann en þegar saman fer að streymi þessa mjög svo ólíku loftmassa er í góðum fasa og líka þegar hitamunur þeirra er meiri en góðu hófi gegnir losnar um mikla orku þegar lægðin dýpkar og umhverfis hana taka að blása hvassir vindar.

Að þessu sinni verður að segjast að fóður lægðarinnar er bæði mikið og kjarngott.  Hún kemur til með að kjamsa vel á því næstu tvo sólarhringanna, en það sem verra er að spálíkönum virðist bera saman um það og hún taki stefnuna beint til okkar, að hún fari skammt vestan við landið á talsverðri siglingu seint í nótt og í fyrramálið.    

Útsynningur - loksins !

Ég hef verið að bíða í allan vetur eftir að útsynningur með éljum gerði vart við sig.  Nánast með ólíkindum að ekki hafi gert éljaveðráttu suðvestan- og vestanlands fyrr en nú þennan veturinn.  Er við hæfi að fá þetta hressandi veðurlag á sjálfan Bóndadaginn.  Klakkarnir koma vel fram á veðursjá Veðurstofunnar kl.13:15. Kunnuglegir "hnappar" þar á ferðinni. 

Fyrir nokkrum dögum,  varð hálfgildings útsynningur.  Þá komu veimiltítulegir klakkar úr suðri og suðaustri, í raun loft frá Bretlandseyjum, dreggjarnar af kuldunum sem þar voru.  Þá voru ekki él heldur skúrir og það langt á milli þeirra að ísaði á götum og gangstéttum með þeirri afleiðingu að þrjár til fjórar tylftir manna slösuðu sig á Höfuðborgarsvæðinu einu saman.  

En sem sé, vertu velkominn kæri útsynningur með þínum fagurlöguðu klökkum, hörðu litlu snjókúlunum og hressandi vindblæ úr suðvestri !

En vel að merkja þetta er bara mín óska veðrátta í einn dag, ekki lengur, svo það sé á hreinu.  Enda spáir svo að ekki þarf að hafa áhyggjur af því að útsynningur verði að gera mönnum lífið leitt alveg á næstunni.

Svo njótið endilega dagsins !

 

Óveðrinu slotaði snögglega

Vindmælingar seint í gærkvöldi sýndu hvað veðrið gekk snögglega niður strax í kjölfar skilanna.  Á Steinum undir Eyjafjöllum slotaði heldur frá kl. 18 þegar A-veðrið var í hámarki og rétt fyrir miðnætti er eins og skrúfað hafi verið fyrir og vindur varð hægur af breytilegri vindátt nánast á augabragði. 

Óveðrið í gær var langverst syðst á landinu, í Eyjum og undir Eyjafjöllum og síðan á Suðurnesjum.  Lægin hélt sig á endanum í hæfilegri fjarlægð og harðasta vindröstin náði því ekki lengra inn á landið. Þannig var talsverður munur á veðurhæð í Keflavík og á Reykjanesbrautinni annars vegar og í Reykjavík hins vegar.  Á Reykjavíkurflugvelli náði vindurinn stormstyrk eða 21 m/s og 32 m/s mældist í mestu hviðu.  Miðað við vindáttina, þ.e. A-átt þykir slík veðurhæð í Höfuðborginni bara sæmileg, a.m.k. í seinni tíð.  Það er frekar að vindur nái sér á strik þegar vindáttin SA-læg svo ekki sé talað um SSA-átt.

Óveðrið í gær er samt ekki það versta sem komið hefur sunnantil á landinu í vetur.  Snemma í haust eða 9. október gerði að sumu leiti keimlíkt veður (þ.e. þegar lægðirnar og brautir þeirra eru borna saman), nema hvað það var heldur harðara og illskeyttara. 

Tölvumálin eru komin í lag hjá Veðurstofunni og allar athuganir frá því í gær því aðgengilegar.

Ljósmyndin er fengin af vef Víkurfrétta, vf.is. / Einar 

53 m/s í hviðu á Hvammi undir Eyjafjöllum

Um kl. 14:30 kom vindhviða upp á 53 m/s við Hvamm undir Eyjafjöllum og önnur álíka rúmlega kl. 15.  Erfiðlega gengur að nálgast veðurathuganir frá Veðurstofunni og enn bilin líkt og fyrr í dag. 

Viðbót kl. 16:05.  Pálmi Freyr á Stórhöfða matar sjálfur inn veðrið í "beinni" hér. 

Lægðin á "spori"

Greining Bresku Veðurstofunnar leiðir í ljós að lægðin er álíka djúp og á svipuðum slóðum nú kl. 12 á hádegi  og spáð var um í morgun í reiknilíkönum.  Ef eitthvað er, þá er miðjan austar.  Út frá því má draga þá ályktun að ferill hennar verður í það minnsta ekki lengra frá landi en spáð var í morgun.  Og þá einnig það að ekkert enn sem komið er ekkert sem bendir til annars en að forsendur spárinnar frá því í morgun haldi í öllum meginatriðum.  

Mjög versnandi undir Eyjafjöllum

26 m/s mældust á Steinum undir Eyjafjöllum nú rétt áðan (13:20). Hviður hafa síðasta klukkutímann eða svo verið að ná um 38 m/s. Á meðan bilun er í búnaði hjá Veðurstofunni birtast ekki upplýsingar frá sjálfvirkum stöðvum.  Þar af leiðandi er ekkert að hafa nú kl. 13 úr Vestmanneyjum, en á Stórhöfða var orðið foráttuhvasst kl. 12 (33m/s -meðalvindur).  Vonandi tekst að kippa þessu í liðinn hjá Veðurstofunni sem fyrst.  Vegagerðarstöðvarnar eru hins vegar á sínum stað og uppfærast með eðlilegum hætti.

Hér er líka tunglmynd frá því kl. 12:42 (af vedur.is).   

Lægðarmiðjan er staðsett við suðurjaðar myndarinnar.  Skýjakerfið er tvöfalt og greinilegt "rof" á milli.  Undir því syðra má gera ráð fyrir sterkustu vindunum.  Þetta eru hin eiginlegu kuldaskil og sjá má að þau eru skörp, nánast eins og veggur norðan við miðju lægðarinnar.  Hún stefnir til norðvesturs, en skilin og skýjakerfið meira til norðurs næstu klukkustundirnar.

 

Illviðri í uppsiglingu

Lægð er spáð upp að landinu úr SSA.  Hún er nokkuð kröpp og á undan skilum hennar er búist við ansi hvassri SA og ASA-átt um sunnanvert landið.  Meðfylgjandi spákort af Brunni Veðurstofunnar gildir kl. 18, eða um það bil sem veðrið verður nærri hámarki.  Lægðarmiðjan er þarna ætluð um 960 hPa og á leið til VNV.  Brautin er frekar óvenjuleg og óhagstæð upp á veðurhæð að gera.  Styrkur vindsins þegar verst lætur ræðst nokkuð af því hve nærri landi lægðarmiðjan fer.

Í starfi mínu fyrir vetrarþjónustu Vegagerðarinnar sendi ég neðangreindar vangaveltur til þjónustuaðila og þjónustuversins, í síma 1777.

Það SA-veður sem nú er í uppsiglingu flokkast með þeim verri sem við sjáum.  Lægðin sem þessu veldur er kröpp og braut hennar að landinu fremur óhagstæð.
Um landið sunnanvert spáir Veðurstofan veðurhæð (meðalvindur) allt að 25 m/s.

Hámarki nær veðrið syðst á landinu á u.þ.b. á milli kl. 15 og 18 en suðvestanlands, vestur á Snæfellsnes nokkru síðar eða frá því um kl. 17 til kl. 20.
Þessu fylgir ausandi rigning á meðan verst lætur.  Gengur hratt niður í kjölfar þess að það nær hámarki.

Um norðan- og norðaustanvert landið hvessir einnig, en þar verður ekkert tiltakanlegt óveður.  Eindregin leysing verður með þessu.

Vindhviður:
Undir Eyjafjöllum verða hviðustyrkur  35-40 m/s fram eftir degi, en allt að 50-55 m/s frá því um kl. 14 og fram yfir kl. 18.  Sérlega varasamt að vera á ferðinni á þeim slóðum á þessum tíma.

Undir Hafnarfjalli og á utanverðu Kjalarnesi verða hviður 30-35 m/s fram yfir hádegi en síðan vaxandi.  Frá um kl.  16 til 20 má gera ráð fyrir allt að 50 m/s og vitanlega varasamt fyrir alla umferð á meðan á þessu stendur.

Á Hellisheiði er ekki skiptivindasamt en meðalvindurinn tekur í með 23-27 m/s þegar verst lætur í þoku og rigningu.

Svipað á Reykjanesbraut, allt að 25 m/s um kvöldmatarleytið eða svo.

Þrumuveðrið suðvestanlands

Ég man vel eftir miklu þrumuveðri sem gekk yfir 12. febrúar 1989.  Þá gerði eldingarnar um leið og skörp kuldaskil fóru hjá nærri hádegi í albjörtu.  Eldingaveðrið nú er við svipuð skilyrði, nema það að eldingum lýstur niður í í bogadregnum éljagarði handan skilanna.    Hann sést vel á tunglmynd af vef Veðurstofunnar frá því kl. 14:23 og afstaða hans fyrir suðvestan land miðað við kuldaskilin. 

 

En hvað það veldur því að einmitt skuli verða kröftugt uppstreymi en ekki síðast eða þar áður þegar svipuð staða var uppi.  Þó skal hafa hugfast að "virkni" í klökkunum varir ekki í nema nema skamman tíma sem sást best á því að þegar garðurinn hafði náð Höfuðborgarsvæðinu var mestur krafturinn úr þessu sjónarspili.  Oft verður vart við eldingar sem koma fram á eldingamælum og eru staðsettar yfir hafi suður eða suðvestur af landinu við sambærilega aðstæður.

Mældar eldingar í kerfi VÍ virðast samkvæmt kortinu hafa verið heldur færri en þær voru í raun miðað við lýsingar Suðurnesjamanna.  Ekki veit ég ástæður þessa.  Svo virðist sem raforkudreifikerfið hafa sloppið, en engin tilkynning er úr netrekstri Landsnets um truflanir af völdum eldingaveðursins. 

Frostmarkshæðin í um 1.000 metra hæð.

Eindregið hlákuveður er nú á landinu, hvergi frost á byggðu bóli.  Á Fjarðarheiðinni yfir á Seyðisfjörð var þriggja stiga hiti nú í morgun, en það er sá fjallvegur sem hæst fer hér á landi í vetrarumferðinni eða í 600 metra yfir sjávarmál.  Í grenndinni er veðurstöð á Gagnheiði við mikilvægan fjarskiptabúnað sem þar er í 950 metra hæð.  Þar var hitinn um frostmark og hávaðarok af SA.  Út frá þessum mælingum og öðrum upplýsingum má segja að frostmarkshæðin sé í um 1.000 metra hæð gróflega séð yfir landinu. 

Ekkert óvenjulegt við það og kemur fyrir oft í leysingatíð, jafnvel um hávetur, einkum í seinni tíð.  Ef ástand sem þetta fer að vara meira og minna um nokkurra daga skeið tekur snjó hratt upp í fjöllum og það er einmitt að gerast nú.  Nánast er að verða snjólaust í byggð á landinu og mér er til efst að nokkurs staðar sé að finna alhvíta jörð upp úr miðjum janúar.  Slíkt hlýtur að teljast frekar óvenjulegt svo ekki sé tekið dýpra í árinni.  Fyrstu vikuna í janúar voru komin álveg ágætis snjóalög um norðanvert landið.  Þann snjó hefur að mestu tekið upp utan fyrninga í sköflum hér og þar.

En svo merkilegt sem það kann að hljóma að þá fitna jöklarnir í þessu tíðarfari.  Ákomusvæði stóru jöklanna er nefnilega að mestu ofan 1.000 metra.  Suðaustanlands er mikið vatnsveður í þessum skrifuðu orðum og úrkoma mælist í stóru skömmtunum.  Þó svo að rigni og leysi við skriðjökulsporðana, snjóar einhver lifandis býsn uppi á sjálfum hájöklinum.  Það er kannski ofmælt að segja að jöklarnir fitni mikið við einn atburð að vetri, en fyrir afkomu þeirra er veður sem þetta margfalt hagstæðara en þurr og frostköld norðanáttin. 

Myndin er frá Gagnheiði síðla vetrar, fengin af vef Veðurstofunnar.  Sigvaldi Árnason tók myndina.   

Straumar í Reykjafjarðarál bera ísinn nú inn á Húnaflóa

Ragnar Eiríksson er að velta upp þætti Reykjafjarðaráls í útbreiðslu hafíssins, það hafsvæði á utanverðum Húnaflóa var gert  að umtalsefni á dögunum. 

Hafískort (-mynd) Veðurstofunnar frá því í fyrradag (15. jan) sýnir einmitt glöggt tunguna sem liggur frá meginjaðrinum til suðurs.  Þetta er á slóðum Reykjafjarðaráls og nokkuð víst að straumar valda rekinu til suðurs frekar en vindurinn.

Annað kort tveimur dögum fyrr (13. jan) sýnir þetta kannski enn betur. Fróðlegt  væri að sjá hér álit þeirra sem þekkja til strauma á þessum slóðum og geta miðlað af reynslu til fyrri hafískoma á þessum slóðum.