Pælingar um lægðir og far þeirra

Á námstefnu Evrópsku reiknimiðstöðvarinnar sem ég sat megnið að þessari viku kenndi margra grasa.  Eitt og annað afar fróðlegt um spáhæfni (predictability) kom þar fram.  Ég ætla stuttlega að segja frá tveimur viðfangsefnum. Fyrst af Lizzie Froude sem er breskur vísindamaður af yngri kynslóðinni.  Það sem hún fæst við er að telja lægðir og fylgja þeim eftir.  Fyrir um þremur áratugum var mjög vinsælt að rannsaka lægðabrautir og telja þær í fyrirfram skilgreindum reitum.  Þá komust menn m.a. að því að helsta braut þeirra liggur hér um N-Atlandshafið svo að segja beint yfir  Ísland eins og fyrsta myndin sýnir.  Þar hefur verið safnað ferlum allra lægða af tölvugreindum kortum (ERA-15) mánuðina des-feb um 15 ára skeið (1979-1993).  Þau eru rauð svæðin þar sem þéttleiki lægða er mestur  Á síðustu árum hafa menn talið sitthvað vera merkilegra innan veðurfræðinnar heldur en að telja lægðirnar og greina þær tölfræðilega. 

 

Hér er dæmi frá 4. Febrúar 2008 og sýnir mun á milli einstakra líkana á ferli lægðar frá austurströnd Bandaríkjanna austur yfir Atlantshafið.  Eins styrkur hennar og sjá má að honum er spáð mestum nálægt degi 3.  Einingin fyrir styrk lægðarinnar er önnur en við eigum að venjast og látum það liggja á milli hluta.   Sjá má að líkönin eru mjög samstiga fyrstu fjóra dagana, en síðan greinast leiðir heldur.  Ekki þó svo mikið að mínu mati.  Hins vegar munar frekur miklu staðsetningu eftir 5 daga eins og sjá má.  Líkön frá Brasilíu og Kína greina sig nokkuð frá öðrum hvað spá um styrk lægðarinnar áhrærir.

Þau hjá Evrópsku reiknimiðstöðinni voru vitanlega mjög ánægð að sjá þær niðurstöður að þeirra spár væru nákvæmari hvað varðar bæði spár um staðsetningu og styrk lægðanna.  Sérstaklega þó á norðurhveli jarðar.  Línuritið súnir meðalskekkju í fari miðað við raunveruleikann eftir því sem líður á spátímann hjá ECMWF.  Blátt er norðurhvelið og rautt Suðurhvelið.  

Næsta skrefið var síðan að skoða lengra tímabil og þá eingöngu spárnar frá ECMWF og bera saman við endurgreind veðurkort.  Skekkjur voru metnar og mældar og færðar inn á margvíslegt frávikakort.  Til að gera langa sögu stutta að þá voru niðurstöður þeirrar könnunar eftirfarandi og nokkur athyglisverðar verð ég að segja:

 

• Skekkjur í staðsetningu eru meiri yfir hafsvæðum en meginlöndunum.
  

• Almennt séð að þá er spáð meiri dýpt lægða yfir hafi en verður síðan í raunveruleikanum.  Yfir landsvæðum snýst þetta við og dýptin er vanmetin í spám.

• Hraði lægðanna er að jafnaði of hægur, sérstaklega á N-Atlantshafi.

Það er ekki síst þessi síðasti punktur sem er athyglisverður og segir í raun að veðrið skellur fyrr á en spáð er. Í samtali mínu við Lizzie á eftir sagði hún að næsta skrefið væri að taka enn stærra úrtak og greina á milli mjög djúpra lægða og þeirra sem minni eru um sig.  Eins að skoða betur skekkjurnar eftir spátímanum,  þ.e. bera betur saman 2 daga spár og 5 daga spár svo dæmi sé tekið. 

Myndirnar hér eru allar fengnar úr fyrirlestri Lizzie.

 

 

Athugasemdir

[Áskell Örn Kárason (IP-tala skráð) 10.9.2010 kl. 23:27]

"Hraði lægðanna er að jafnaði of hægur"(!) Nei, nú ætti eg að klaga í Eið Svanberg!

[Halli | Naturalis (IP-tala skráð) 19.9.2010 kl. 11:32]

Þetta eru mjög athyglisverðar ransóknir og frábært að fá að sjá þetta svona frá þér, og í raun fá saðfest það sem ég hef haft tilfinningu fyrir. Þar sem ég er mikið í fjallgöngum sem leikmaður og  leiðsögumaður þá skiptir nákvæm veðurspá mjög miklu máli. Þegar veður er allment gott og veðuspá líka, kanski aðeins spurning um að ský dragi fyrir sólu, þá er maður ekki svo upptekin af því hvenær það gerist nákvæmlega. Klukkutími til eða frá breytir engu.

Þegar veður er þannig að fjallgangan snýst um að hitta á "gluggann" og von er á vitlausu veðri á ákveðnum tíma þá er nákvæmnin mikilvægog 1 klukkutími til eða frá skiptir máli. Þetta er einmitt atriði sem ég hef tekið eftir, þegar von er á vondu veðri þá kemur það yfirleitt um 1 klukkustund fyrr heldur en 18-20 tíma veðurspá sagði til um (á við Ísland). þegar ég skoða spá fyrir fjallgöngu næsta dag er reiknitími spár yfirleitt frá hádegi þannig að tími frá reikningi að veðrinu er allt að 24 tímar. Svo skoða ég veðurspá aftur rétt áður en lagt er af stað og þá erum við að ræða reiknitíma frá miðnætti og tíminn þá orðin 10- 12 tímar að veðri og þá hefur veðrið nær undantekningarlaus færst nær frá fyrri reikningi. það á bæði við vonda og góða veðrið sem er að koma. Ég hef tilfinningu fyrir að þetta eigi helst við þegar þokkalegar lægðir eru á ferðinni sem valda vindhraða uppá 6 m/s eða meira.

En það sem maður hefur í "nefinu" eru ekki nákvæmar mælingar og getur seint talist til vísinda þó það gagnist manni að eihverju leiti í lífinu. Allavega hefur Þetta kennt mér að vera fyrr á ferðinni en tölvuspár gera ráð fyrir -  "vera á undan veðrinu". :)