Flóðin í Dóná

Ég var að velta fyrir mér öllum þeim einsleitu fréttum sem verið hafa af flóðunum í Dóná, Saxelfi og fleiri fljótum mið-Evrópu. Við fáum fréttir af því að hætta kunni að skapast hér og þar og að vatnsstaða hafi ekki verið hærri og síðan fylgja myndir með af umflotnum húsum og fólki sem veður lygnan vatnsflauminn.  Minna ber hins vegar á skýringum, hvers vegna flæðir.  Flóð í Dóná eru að  verða að nær árvissum viðburði.  Ekki þó alveg, því síðasta stórflóð var í ágúst 2002.  Þá rigndi mikið í tvígang með nokkurra daga millibili og fljótið flæddi til tjóns af þeim sökum.

Nú hins vegar eru ástæður flóðanna aðrar en stórrigningar. Vorhlýindi koma ofan í afar snjóþungan vetur á hluta vatnsviðs Dónár og þveráa hennar.  Mestur varð snjórinn lílega í Bæjaralandi í Suður Þýskalandi og í Austurrísku Ölpunum. Einnig snjóaði allmikið í Karpatafjöllum Rúmeníu. Eins og sést á myndinni er vatnasvið Dónár ásamt þverám sem í hana renna geysivíðfemt.  Lætur nærri að það sé áttfalt flatarmál Íslands. Bráðnandi snjór á stórum svæðum sem á láglendi leysir á nokkrum dögum segir því mikið til sín í rennsli árinnar. Til viðbótar kemur síðan vatn úr Norður-Ölpunum þó sá ís og snjór verði vissulega að bráðna fram á sumar. Á leið sinni til Svartahafs frá efstu upptökum í Svartaskógi SV-Þýskalands rennur Dóná í gegn um fjölmargar borgir og ekki færri en fjórar höfuðborgir, þ.e. Vín, Bratislava, Búdapest og Belgrad. 

Engar upplýsingar hefur rekið á fjörur okkar í fréttatímum þess efnis hve mikið rennsli Dónár sé í þessum flóðum.  Eina tölu hef ég fundið og segt er að það sé metrennsli í ánni. Við Járnstífluna (The Iron Gate) á landamærum Serbíu og Rúmeníu er sagt að rennslið hafi náð 15.400 m3/sek þ. 13. apríl. Vel má ver að það hafi orðið meira síðustu daga.  Til samanburðar nær rennslið í Jökulsá á Fjöllum við Dettifoss stöku sinnum 1000 m3/sek þegar áin er í  leysingaham.  Þetta rennsli við þrenginguna við Járnstífluna er þó ekki nema um þrefalt meðalrennsli á þessum stað sem vekur vissulega upp spurningar.

 Vandinn við flóðin í Dóná er nefnilega fyrst og fremst heimatilbúinn. Áin er það sem kallað er stokksett.  Þetta mikla fljót rennur í þvinguðum farvegi og á löngum köflum er hann manngerður með fyrirhleðslum og öðru slíku. Enda þéttbýl svæði nærri bökkum hennar. Síðan eru það stíflur sem gerðar eru til þess að jafna rennslið, en eru meira til ógagns þegar rennslið vex eins og að undanförnu  Fyrir löngu rann Dóná um flatan fljótsbotninn þegar mest var vatnið.  Sá tími er liðinn og því er það auðskilið hvers vegna hætta steðjar að lífi fólks og mannvirkjum þegar flóðgarðar bresta.  Þetta vandamál er ekki bundið við Dóná eina heldur einnig aðrar stórár Evrópu s.s. Saxelfi, Rín og Pó á Ítalíu, sem á kafla rennur í stokki nokkrum metrum ofan hinnar eiginlegu Pósléttu.

Fyrir þá sem áhuga hafa á flóðum og flóðvörnum í Dóná við Vínarborg í sögulegu samhengi fylgir hér smekklegur  tengill.