Meira af útnyrðingi

Útnyrðingur og útsynningur eru vestanáttirnar, NV í fyrra tilvikinu og SV í því síðara.  "Út vil ek" sagði Snorri Sturluson í Noregi og fór heim til Íslands. 

Í sögu orðanna segir höfundur, Sölvi Sveinsson að útlönd sé eldgamalt orð í íslensku máli.  Á landsnámsöld voru Færeyjar og Ísland hin einu sönnu útlönd, lönd handan hafsins og frá Noregi sigldu menn út þangað, þ.e. í vestur.

Vindáttamálvenja ættuð í fyrndinni frá vesturströnd Noregs, þaðan sem siglt var, hefur lifað í Íslensku og Færeysku fram undir þetta. Hún er hins vegar deyjandi síðustu áratugina a.m.k. hér á landi.  Útsynningur lifir enn um sinn, en sjaldnar heyrist landsynningur nefndur, helst á Suðurlandi meðal eldra fólks.  Útnyrðingur fyrir NV-átt og landnyrðingur fyrir NA-átt eru horfin úr venjulegu talmáli fólks held ég að óhætt sé að segja.

Útnyrðingsstaðir er bær á Héraði, nánar tiltekið á Völlum, skammt innan Egilsstaða.  Ekki veit ég hvert viðmið örnefnis þessa hefur verið á sinni tíð.  Af svipuðum meiði eru Útskálar á Garðskaga, prestsetur og höfuðból frá fornu fari.  Örnefni það er ósköp skiljanlegt þegar haft er í huga að staðurinn er lengst út á Garðskaga.  Kannski  fóru menn áður út í Skála og staðurinn kallaðist seinna Útskálar.  Hver veit ?

Athugasemdir

[Davíð Pálsson (IP-tala skráð) 10.6.2009 kl. 09:54]

Einnig má nefna að á Rangárvöllum heita Rangárnar Eystri-Rangá og sú vestari Ytri-Rangá. Þá er þar talað um að fara út á Selfoss (sem er jú í vestur frá Rangárvöllum). Að "fara suður", hefur aðeins eina merkingu, þ.e. að fara til Reykjavíkur, þó það sé í hávestur frá Rangárvöllum. Þetta er víst sagt um allt land. Veit samt ekki hvort þetta sé sagt í Keflavík. Þar væru það hrein öfugmæli að segjast ætla suður og fara svo til Reykjavíkur.