Sá Kristján frá Djúpalæk glitský ?

Að morgni jóladags var endurfluttur í Útvarpinu yfir 20 ára gamall þáttur, þar sem rætt var við fólk um jólahald að fornu og nýju.  Meðal annars var rætt við skáldið Kristján frá Djúpalæk um æskujól á heimslóðum hans á Langanesströnd.  Sú sveit er við ysta haf við Bakkaflóa sunnan Langaness og telst vera nyrsti hluti Norður-Múlasýslu.  Kristján frá Djúpalæk var fæddur 1916 og hann lést 1994. Hann orti mörg þekkt ljóð og kvæði og ljóðþýðingar hans í barnaleikritum Torbjörns Egner eru alkunnar.  Af ljóðum sem tengjast jólum er Hin fyrstu jól við lag Ingibjargar Þorbergs lang þekktast.  Um lífshlaup Kristjáns frá Djúpalæk má lesa hér. 

Í útvarpsviðtalinu við Sigríði Guðnadóttur lýsti Kristján sýn sem hann sá á himni þegar hann var á sjötta aldursári.  Hún var nokkurn veginn svohljóðandi: "Eitt atvik var það að ég var úti á aðfangadag og sá á suðvesturhimni ákaflega stórt og fallegt ský í öllum regnbogans litum á heiðríkum himni.  Aðeins þetta eina ský og það var eins og skip sem sigldi yfir himinninn.  Og bróðir minn elsti komu út og ég spurði hvað þetta væri.  Eru þetta jólin, er þetta skip jólanna ?  Já sagði hann, þetta eru nú jólin.  Þá varð ég ákaflega sorgbitinn þegar ég sá að skýið hélt áfram, fór hjá og lenti ekki á hlaðinu heima og ég varð ákaflega hryggur"

Kristján orti um atburð þennan kvæði sem kallast einfaldlega Jól.  Í viðtalsþættinum las hann kvæði sitt sem lýsir hlutgerð jólanna í hinu fagra skipi og vonbrigði barnsins þegar þau  sigla fram hjá og hverfa sjónum. 

Ekki er að efa að heima af hlaðinu á Djúpalæk þennan aðfangadag sá hinn fimm ára gamli Kristján Einarsson glitský hátt á suðvesturhimninum.  Glitský eru ekki eiginleg ský. Þau myndast í heiðhvolfinu og eru gjarnan í um 15- 30 km hæð.  Þau sjást helst um miðjan vetur skömmu eftir sólarupprás eða fyrir sólarlag og myndun þeirra tengist miklum háloftkulda.

Myndin af glitskýinu sem hér fylgir var tekin 20. des. 2004 og birtist á þingeyska vefnum Skarpur.is. Það þarf ekki mikillar örvunar ímyndunarafls hjá barni þegar slík litadýrð birtist skyndilega á himni.  Engin voru þá ljósin önnur en þau sem loguði á kertum.

Eins og fyrr greinir var Kristján á sjötta aldursári.  Þetta hefur því verið aðfangadagur 1921.  Staða veðurkerfa kemur heim og saman við þessar lýsingar. Útsynningsveðrátta er á landinu og því heiðríkt eða því sem næst norðaustanlands eins og títt er í slíku veðurlagi.  Kortið sýnir að lægð hefur verið við Grænland og eindregin SV-átt á landinu.  Engar upplýsingar er hins vegar að hafa um hitafar háloftanna, en í sjálfu sér er ekkert sem mælir gegn því að sjá hafi mátt til glitskýja þennan dag um norðaustanvert landið. 

Á varinhellunni heitir bók sem geymir bernskumyndir Kristjáns frá Djúpalæk frá Langanesströndum og kom út hjá Skjaldborg árið 1984  Þar er þessi frásögn færð í letur. Kvæðið hans góða, Jól, á ég hins vegar ekki á prenti.