Í flestu óvenjulegur apríl

Yfirlit fyrir apríl 2011 liggur nú fyrir á vef Veðurstofunnar og vísa ég til þess hér.  

Það er fernt sem í mínum huga sem stendur upp úr í afbriðgilegheitum þessar mánaðar:

1.  Hlýindin fyrir austan.  Aldrei hefur verið hlýrra á Dalatanga í apríl.  Þar var meðalhitinn 5,5°C og reyndar 6,4°C í Neskaupsstað á sjálfvirkum mæli þar.

2.  Meðalloftþrýstingur var sá lægsti í Reykjavík í meira en 100 ár fyrir apríl.

3.  Í samræmi við afar lágan loftþrýsting var sérlega vindasamt, sérstaklega suðvestanland.  Oftast af SV-, S- eða SA.  (meira um þann þátt síðar hér á veðurblogginu).

4.  Úrkomusamt var víða vestan- og suðvestanlands.  Þannig taldist aðeins einn dagur vera þurr í Reykjavík.

Allir þessir þættir hér að ofan hanga saman.  Orsökin liggur á stóru loftþrýstifráviki hér vestur af landinu. Það var aftur í tengslum við mikinn og þrálátan háloftakulda enn vestar og eins fyrir sunnan Grænland. Hér fara á eftir tvö frávikakort sem rétt er að gaumgæfa í þessu samhengi.

 

 

 

 

 

 

 

 

Frávik meðalloftþrýsings í apríl 2011 í grennd við Ísland.  Þrýstilágmarkið er um 20 hPa undir meðallagi. Þrálátir S- og SV-vindar þurfa ekki að koma á óvart þegar svona háttar til (NCEP/NCAR)

 

 

 

 

 

 

 

 

Frávik hita í 500 hPa fletinum í apríl 2011 (5000-5500 metra hæð).  Kalda loftið í háloftunum teygir anga sína suðaustur yfir Grænland.  Af Grænlandshafi barst éljaloft ótt og títt  vegna þessa og flestar lægðir úr suðri snardýpkuðu hér við land um leið og þær komust í námunda við háloftakuldann.

 

 

Mistrið suðvestanlands í dag

Um kl. 17 í dag tók mjög fyrir skyggni suðvestanlands í brúnleitu mistri sem þá lagði yfir.  Fyrr um daginn heafði greinileg móða einnig verið í lofti.  Í kvöld var sólin síðan rauðglóandi í ljósbrotinu sem einkennir oft  mengunarmóðuna sem ættuð er frá Evrópu.

Á þessari MODIS-mynd (Terratunglið) frá því kl 13:25 sér í suður- og suðausturströnd landsins.  Mjór sandstrókur til norðvesturs  frá Landeyjasandi sést nokkuð greinilega.  Hann er brúnleitur og stefnir á Ölfus.  Sunnar á myndinni yfir hafi skammt austan skýjabakkans sem liggur N-S sést vel í slæður af dæmigerðri reykjarmóðu.  Hún er ættuð af landsvæðunum í austri.  Þarna er reykurinn það þéttur að hann kemur vel fram á tunglmynd eins og þessari.

Við lærðum á þessi fyrirbæri og túlkun þeirra þegar við fengum yfir okkur úr austri þykkan reyk dagana 7. og 8. maí 2006.  Þá þótti sólarlagið afar dulúðugt.  

Loftið nú ættað frá S-Svíþjóð

Miklar eðilsbreytingar í veðrinu eiga sér nú stað, sérstkalega ef horft er til vesturhluta landsins. Hitaskil fóru norðvestur yfir landið í nótt.  Í stað þess að loftið eigi sé suðvestlægan eða vestlægan uppruna líkt og verið hefur meira og minna síðustu vikurnar er loftið nú komið að úr suðaustri og austri.

Tók mig til og lét aðgengilega reiknigátt hjá NOAA finna út uppruna þess lofts sem spáð er að verði yfir landinu suðvestanverðu á hádegi i dag.  Ferillinn sýnir loft í 500 metra hæð yfir landinu.  Um miðjan dag sl. föstudag var það yfir S-Svíþjóð og þar í um 1500 metra hæð.  Síðan barst það yfir Sjáland og Jótland, áfram vestur yfir Norðursjó, nokkurn veginn með stefnu yfir Glasgow í Skotlandi og handan fjallanna þar varð niðurstreymi loftsins eins og oft vill verða hlémegin í slíkum straumi þó veikur sé.

Búið er að vera milt og sumarlegt veður á þessum slóðum undanfarna daga og því er von á góðu hér suðvestanlands og reyndar um land allt ef út í það er farið.  Loft af þessum uppruna nú er nokkuð mengað og munum við ef af líkum lætur hafa yfir okkur mistur í einhverjum mæli.  Ekki er það nú samt allt mengun, því vel þekkt er að smágerð frjókorn frá meginlandi Evrópu berast gjarnan til landsins þegar uppruninn er þaðan framan af í  maí mánuði.

Ef spárnar ganga eftir verður veður með besta móti miðað við árstíma alla veganna fram á fimmtudag, bæði milt og sólríkt. Það var tími til kominn um landið vestanvert eftir alla vætuna og sólarleysi frá því fyrir páska.

Snjódýpt 16 sm í Reykjavík 1. maí

Þennan morguninn var alhvítt í Reykjavík eftir nánast látlausa logndrífu frá því í gærkvöldi. Snjódýptin í mælingu Veðurstofunnar kl. 09 reyndist vera hvorki meiri né minni en 16 sm.

Eins merkilegt og það kann nú að hljóma að þá er þetta fyrsti maísnjórinn í Reykjavík frá því 1993.  Þá gerði líka ofankomu um svipað leiti við áþekkar aðstæður og nú þegar hægfara og skörp skil lágu yfir landinu vestanverðu.  1. maí 1993 var snjódýptin 13 sm.  Jörð hafði verið alhvít einnig daginn áður.

1987 var líka snjór á jörðu 1. maí eða 17 sm sem er það mesta í þeim mánuði sem mælst hefur í Reykjavík. Þá snjóaði um nóttina víða um suðvestanvert landið úr éljalofti.  Þann snjó tók ekki upp fyrr en næsta eða þar næsta dag. 

Mjög litlu munar því  á því að metið maímetið frá 1987 hefði verið jafnað.  Einnig er athyglisvert að sjá að úrkoma síðasta sólarhringinn mældist 38,8 mm í Reykjavík.  Sjálfur er ég ekki alveg klár á veðurbókhaldinu, en þó er ég nokkuð viss í minni sök þegar ég segi að þessi skammtur mun færast á reikning maímánaðar, jafnvel þó verulegur hluti hennar hafi fallið í apríl !

Sé svo, er mánaðarskammturinn nú þegar kominn hér um bil því meðalúrkoma þennan þurrasta mánuð ársins, þ.e. í maí er ekki nema 44 mm.

Ljósm. Fimm snjóruðningstæki voru að af hálfu Vegagerðarinnar í gærkvöldi og nótt. Þau rétt svo höfðu undan.  Myndin er tekin á Fjarðarhrauni í Hafnarfirði í nótt. mbl.is/Fylkisson. 

Snjóar og snjóar að kvöldi 30. apríl

Spáin bar það með sér fyrr í dag að veðurskil yrðu nánast kyrrstæð yfir suðvestur- og vesturhluta landsins í dag.  Maður hefur séð þetta svo sem gerast áður að vorlagi eða í blávetrarlokin að skörp veðurskil eiga það til að setjast sem fastast.  Ævinlega er veður þannig að austan þeirra (eða sunnan, sé legan A/V yfir landið) er snarpur og mildur vindur, en vestan eða norðan þeirr hæglæti þar sem kalt loft berst að með þeirri afleiðingu að í vestur og norðvesturjaðrinum getur snjóað og snjóað.

Höfuðborgarsvæðið og Suðurnes hafa einmitt hafnað snjómegin við skilin sem og Borgarfjörður og Mýrar.  Á sama tíma og kyngt hefur niður snjónum hefur hitinn verið þetta 8 til 9°C fyrir austan fjall. Ratsjármyndin sem hér fylgir er frá kl. 23:00 þann 30. apríl og sýnir hún vel hvað um ræðir (mynd af vef Veðurstofu Íslands).

Ég gerði mér það til gamans seint í kvöld að grípa með mér gönguskíðin niður í Engidal hér steinsnar frá.  Aðallega til þess að geta sagt síðar meir að ég hafi komist á skíði 1. maí hér í bænum ! Það var svo sem ágætt rennsli, en furðusvipur var á mörgum bílstjóranum sem maður "gekk" fram á við Álftanesveginn. Náði að brjóta staf við þessar sérkennilegu aðstæður, en það var e.t.v. reynslunnar virði.

Í fyrramálið verður skoðað hvort að "skemmtriðið frá 1. maí 1987" eins og Trausti Jónsson kallar það hafi endurtekið sig. 

 

Veðurblogg að nýju !

Hér með lýkur allt of löngu hléi hjá mér í veðurskrifum, en það varð vegna óvenju mikilla anna. Sé ég fram á betri tíð með blóm í haga.  Í sumar ætla ég mér að fjalla um veðrið út frá mörgum hliðum að venju og fastur liður verða helgarhorfur á fimmtudögum.

ESv

Likist nokkuð illviðri 8. febrúar 2008

Ég var að blaða í gömlum kortum og sneplum af nokkrum illviðrum síðari ára.  Ég sá þá nokkra hliðstæðu við óveður sem hér gerði 8. febrúar 2008 og þótti þá vera eitt hið versta sem þá hafði gert í um áratug.

Aðdragandi lægðarinnar nú og ferill hennar er svipaður og var 2008, en að öllum líkindum var lægðin þá dýpri en nú verður.  Þarna að kvöldi 8. febrúar varð þrýstingur álitinn vera um 932 hPa í miðju, en nú er honum spáð um eða rétt undir 940 hPa. Á því er nokkur munur. Í veðrinu fyrir þremur árum varð ekki mikið tjón, því var ágætlega spáð og varað við því, en hins vegar varð talsverð röskun á flugi og vélum snúið frá Keflavíkurflugvelli.  Vindmælirinn undir Hafnarfjalli fauk veg allrar veraldar eftir að hviða hafði mælst 62 m/s.

Hér er tengill á gamla frétt Veðurstofunnar af veðrinu 2008. 

Gripið til stóru orðanna

Það er fullt tilefni til þess að nú sé gripið til stóru orðanna í veðurspánni.  Veðurstofan talar nú um ofsaveður og veðurhæð allt að 30 m/s.  Hér áður á meðan vindstigin voru við lýði tíðkaðist að vara við stormi eða 9 vindstigum (um 21 m/s).  Þegar þurfti að bæta í var talað um storm eða rok sem eru 10 vindstig.  Sjaldan og aðeins við sérstök tilefni var gripið til að spá 11 vindstigum eða ofsaveðri.  Vindbil ofsaveðurs er 28,5-32,6 m/s, en þar tekur efsta stigið í vindstigakvarðanum, þ.e. fárviðri við.

Þessi notkun vindstigana er það eina sem ég sakna umfram það sem línulegi mælikvarðinn m/s býður upp á. Ekki síst fyrir það að augnbliksvind, þ.e. vindhviðurnar, er ekki hægt að setja fram með vindstigum.  Efri hluti vindstigakvarðans auðveldaði sem sagt spámönnum að gefa út flokkaðar viðvaranir og flestir skyldu sæmilega við hvað var átt.

En aftur að spáðu ofsaveðri.  Gert er ráð fyrir því að þessi lægð nr. 2 í syrpunni verði bæði dýpri og heldur nærgöngulli en sú fyrsta. Lægri skotvindurinn á undan skilunum í hæðinni um 1.000 til 2.000 metrum verður þannig heldur meiri ef af líkum lætur og þar með styrkur vindsins niðri við jörðu.  Ætla má að suðvestanlands nái vindur hámarki eftir um sólarhring eða á milli kl. 06 og 09 í fyrramálið.  Vindáttin verður meira SA-læg (í stað A-áttar í fyrra veðri).  Það hefur í för með sé m.a. að vindur nær sé frekar á strik á Höfuðborgarsvæðinu, svo ekki sé talað um Suðurnes.  Einnig á Snæfellsnesi svo nokkrir staðir séu nefndir, en vissulega verður slæmt veður um land allt þegar kemur fram á daginn.

Spákortið sem hér fylgir er frá Met.Office í Bretlandi og gildir kl. 06 í fyrramálið. Ath að 4 hPa eru á milli þrýstilína á þessum kortum í stað 5 eins og venja er. 

Sérlega hvasst á Suðurlandi

Þegar leið á kvöldið hvessti mjög á Suðurlandi.  Man ég varla til þess að hafa séð viðlíka veðurhæð í þessum landshluta á jafn mörgum stöðvum.  Kortið hér er klippa af síðu Veðurstofunnar og sýnir ástand mála kl.22 (8. febrúar).  Á Hellu 28 m/s og 39 í mestu hviðu.  Einnig 28 m/s á Kálfhóli á Skeiðum og 20 í uppsveitunum á Kálfhóli.  Vindáttin er snúin um 180° í Búrfelli og þar af leiðandi rögn, en engu að síður voru þar 30 m/s. 

Einnig má sjá á hitatölum að þessu veðri fylgir engin sérstök hláka, það rétt nær að leysa á láglendi, en varla svo að snjórinn nái að bráðna.  Hiti var um frostmark á Hellisheiði svo ljóst má vera að frostmarkshæðin nær varla hærra en í miðja fjallshlíðar. 

Alvöru óveður af SA

Óveður það sem virðist nú vera í uppsiglingu er alveg þvottekta !  Lægð dýpkar nú á sunnanverðu Grænlandshafi og er henni spáð um 945-947 hPa undir kvöld.  Lægðin verður þá orðin víðáttumikil og hægfara.  Veðraskil hennar berast hins vegar norðaustur yfir Ísland.

Það er á undan þessum skilum sem ASA- og SA-veðrið verður hvað verst. Framan við skilin er fyrirbæri sem á ensku kallast low level jet eða lægri skotvindur upp á Íslensku. Kjarni hans er í 1.000 til 2.000 metra hæð og slær vindinum niður þegar vindröstin berst yfir landið m.a. fyrir tilstuðlan fjalla.  Verstur verður veðurhamurinn suðvestanlands á milli kl. 18 og 22 og Veðurstofan spár veðurhæðinni allt að 25 m/s.  Með veðurhæð er átt 10 mínútna meðalvindinn.

Meðfylgjandi HIRLAM spákort af Brunni Veðurstofunnar sýnir vindinn í röstinni (850 hPa - ca 1.200 m) þegar veðrinu er spáð nálægt í hámarki suðvestanlands kl. 21 (HIRLAM 08022011 kl06 +9t) Veðurhæðin þá samsvarar skv. þessu um 35-45 m/s þarna uppi.  Þetta er með því meira sem maður sér svona almennt séð og jafnast alveg á við það sem var í "þriggja lægða syrpunni" um miðjan desember 2007 og eftirminnilegt óveður sem hér gerði fyrir nákvæmlega þremur árum, 8. febrúar 2008.   Veðrið þá var reyndar dálítið annars eðlis og sjálf lægðarmiðjan nær landi en nú er spáð. 

Trausti Jónsson fjallar einnig hér um krassandi lægðir