Snjórönd í Rangárvallasýslu

 

Sjá má á MODIS-mynd í dag, 17. febrúar mjög skörp skil í snjóhulu á Suðurlandi. Tók eftir þessu á netrápi á Veðurstofuvefnum, en þaðan er myndin fengin.

Snjóað hafði fyrr í dag eða í nótt í Landeyjum og Fljótshlíð og setur snjóhulan greinilega mark sitt á myndinni.  Smálægðarbóla var fyrir sunnan land og lét hún hálf ólíkindalega.  Þannig tók ég ekki eftir neinni snjókomu á þessu svæði ef skoðaðar voru athuganir utan þess sem snjóaði í Eyjum.  Þó sýndi sjálfvirkur úrkomumáli á Sámsstöðum um 2 mm úrkomu um og fyrir miðjan daginn í dag. 

Sleðaferðirnar á Langjökli og yr.no

Ítrekað hef ég þurft að bíta í tunguna á mér eftir leitina og björgunina á Langjökli um helgina.  Ég hef hlustað á framkvæmdastjóra sleðafyrirtækisins, starfsmann sem hefur haldið uppi vörnum hér (umræðurnar ekki síst athyglisverðar). Eins björgunarsveitarfólkið og nú síðast Skotana í kvöld sem eðlilega eru enn í hálfgerðu sjokki.

Á öllum málum eru tvær hliðar og ekki ætla ég að fella neina sleggjudóma, en hafi menn á annað borð verið að fylgjast með veðurspám á laugardagskvöldi átti það ekki að fara fram hjá nokkrum manni að spáð var versnandi veðri á sunnudag, hvassviðri af norðri og hríðarveðri um landið norðanvert.  Meðfylgjandi "klippa" af spákorti Ásdísar Auðunsdóttir í Sjónvarpinu á laugardagskvöldið sýnir vel hvað var í vændum.

En spá er jú alltaf spá og engum er skylt að taka mark á henni.  Í dag er mikið og gott aðgengi að margvíslegum veðurspám sem settar eru fram með ólíkum hætti  á óravíddum netsins.  Allt valið gerir þá kröfur til notandans sem á eitthvað undir veðri að hann þekki til "vörunnar".  

Á námskeiðum sem ég hef kennt í nýliðaþjálfun hjá björgunarsveitunum og hjá nemum í leiðsögunámi hef ég ætið lagt á það áherslu að sé veðurútlit tvísýnt eigi menn að leita víðar fanga og byggja ákvörðun sína á bestu fáanlegum upplýsingum. Sé einhver vafi og vilji menn hafa vaðið fyrir neðan sig eigi menn ekki að hika við að ráðfæra sig við veðurfræðing á vakt á Veðurstofunni um útlitið.  Veðurfræðingurinn leggur sitt faglega mat á tölvuspárnar sem liggja frammi á netinu grafískar og fallegar.

Fram hefur komið að ferðaþjónustan sem um ræðir hafi haft góða reynslu af spánum hjá yr.no.  Ekki ætla ég að draga það í efa, enda lít ég á þær spár nokkuð reglulega.  Mér hefur þó fundist að margir ofmeti gæði þeirra og gangsemi.  Kostur þeirra felst í því að á bak við þær liggur urmull staðarheita og því mætti ætla við fyrstu sýn að þær væru nákvæmari.  Færri vita hins vegar að spágrunnurinn er eða reikninetið er ekkert sérlega þétt og staðarheitið sem slegið er inn sækir óleiðrétt spágildi í næsta reiknipunkt. Annars er Norska Veðurstofan ekkert of áfjáð í því að skýra út hvernig spárnar á yr.no eru reiknaðar. 

Slæmt þótti mér að sjá á blogginu hjá starfsmanni ferðaþjónustunnar á Langjökli að spárnar væru svo góðar vegna þess að þær styddust við veðurathuganir á vegum Norsku Veðurstofunnar umhverfis Langjökul sem Veðurstofan hefur ekki aðgang að.  Reyndin er hins vegar sú að engar slíkar stöðvar eru þarna sem senda upplýsingar í rauntíma, aðrar en Hveravellir og Húsafell og okkur eru að góðu kunnar. Ekki veit ég hvernig þessi þjóðsaga hefur komist á kreik. 

Viðbrögð ferðaþjónustuaðilanna nú minnir um margt á ummæli forsvarsmanna Jöklaferða sumarið 1995.  Þá um hásumar var ísraelskum konum á miðjum aldri hætta búinn á vélsleðum uppi á Vatnajökli.  Fræg var þá málsvörn forsvarsmanna Jöklaferða sem vissu vel af slæmri spá, en sú sem þeir treystu á netinu var hins vegar mun hagstæðari og því var farið. Hér er tengill í gamla frétt Morgunblaðsins af því máli og öðru hjá sama fyrirtæki þar sem fram kemur ábyrg afstaða Ferðamálaráðs. 

Mikið hefur snjóað sums staðar fyrir norðan

Í gærkvöldi og nótt kom úrkomubakki úr norðaustri inn yfir mitt Norðurland.  Honum fylgdi mikil ofankoma t.a.m. Á Siglufirði, í Fljótum og á Ólafsfirði.  Á síðasttalda staðnum voru götur bæjarins ófærar í morgun og snjóflóð í Múlanum á Ólafsfjarðarveg kemur ekki á óvart við þessi skilyrði.

Frá því í gærmorgun nam úrkomumagnið tæplega 50 mm  eins og sjá má á meðfylgjandi línuriti frá mæli Veðurstofunnar á flugvellinum á Ólafsfirði. Úrkomuákefðin var mikil á milli kl. 03 og 06 eða allt að 6,6 mm á klst.  Það er vissulega mikið fyrir snjókomu, en á láglendi féll hún mest öll í vægu frosti.  Nú er kominn bloti við sjávarsíðuna norðanlands og snjórinn blotnar og sígur.  Frýs síðan í eina hellu þegar frystir aftur í nótt. 

Fram eftir degi verður mjög vont veður á Vestfjörðum og lítið ferðafeður þar, hvasst og mikil ofanhríð.  Sama fram eftir degi vestantil á Norðurlandi og afar blint á Holtavörðuheiði svo dæmi sé tekið.  Austanlands verður líka hríð til fjalla, en þar blotar í byggð með tilheyrandi slyddu- og krapahríð.

Það hlaut að koma að því að lok varð á blíðunni og fyrir áhugfólk um þjóðtrú og veður skal á það bent að nýtt tungl kviknaði í gær 14. febrúar, en margir tengja einmitt tunglkomur við breytingar í veðri. 

N- og NA-átt fram í mars ?

Ég sat í gær svokallaðan föstudagsspáfund á Veðurstofunni þar sem verið var að greina nýjustu mánaðarspá evrópsku reiknimiðstöðvarinnar (ECMWF). Spár þessar er keyrðar 32 daga fram í tímann hvern fimmtudag.  Aðferðin er sú að gerðar eru rétt um 50 keyrslur þar sem upphafsástandi er hnikað lítillega í hverri þeirra.  Líkanið er ekki það sama og notað er við daglegu 10 daga spárnar, heldur er loftlíkan samkeyrt með haflíkani síðari hluta spátímans.

Hver hinna fjögurra vikna er aðgreind og "meðalveðrið" hverrar er þvingað inn í fyrirfram ákveðna einkennisgerð lofthringrásar við N-Atlantshaf og yfir Evrópu og þá miðað við 500 hPa þrýstiflötinn.  Þessar einkennisgerðir eru 6 og aðeins breytilegar eftir árstíðum.  Myndin sem hér fylgir er sýnishorn þessa fengið úr kynningarriti með þessum spám. Sjá má að þegar búið er að raða öllum keyrslunum inn í hvert þessara hólfa fæst líkindadreifing og byggt á henni má gera spár fyrir Ísland.  

Í þessum keyrslum eykst dreifingin á milli þessara hólfa eftir því sem á spátímann líður.  Fyrsta vikan er nokkuð einsleit, í annarri sjást oftast einhverjar meginlínur, stundum líka í þeirri þriðju, þá stendur valið kannski á milli tveggja meginstrauma.  Í þeirri fjórðu hins vegar sést oft nokkuð jöfn dreifing á milli allra hólfanna og spágetan því rokinn út í veður og vind ef svo má segja. 

Reynslan af þessum mánaðarspám er ágæt og oftast má hafa ágætt gagn af 2. vikunni (frá og með degi nr. 12) og oft gefur 3. vikan ágæta vísbendingu um helstu drætti tíðarfarsins.

Nú bregður svo við að nýjasta niðurstaðan af þessum toga er næsta einsleit.  Spáð er afar stöðugu veðurlagi, næstu  þrjár vikurnar og jafnvel í þeirri fjórðu héðan í frá (til 14. mars).  Nánast allar keyrslurnar hafna í því hólfi sem einkennist af fyrirstöðuhæð vestur af Íslandi og eindreginni braut lægða austur yfir Atlantshafið langt fyrir sunnan land eða inn yfir Frakkland, Portúgal og Spán.  Sjaldgæft er að sjá jafnmikinn stöðugleika og jafnlitla dreifingu og nú sést.  Reyndar er það svo að þegar þessi staða veðurkerfanna  kemur upp í raunveruleikanum á hún það til að vara svo vikum skiptir og einkennist af þrálátri hæð yfir Grænlandi. Einkum er það raunin á útmánuðum.

Túlkun þessarar spár fyrir okkur hér á Íslandi er nokkuð ljós og væri eftirfarandi:

Vika 1.  15. til 21. febrúar:  N og NA-átt ríkjandi, éljagangur norðan og austanlands, en lengst af bjart úrkomulaust að mestu sunnan- og suðvestanlands. Frost um land allt.

Vika 2.  22. til 28. febrúar:  Fremur þurr vindur af N og kalt í veðri á landinu.  Ekki tiltakanlegur éljagangur norðantil, þrátt fyrir vindáttina og úrkoma þar í eða undir meðallagi.  Mjög þurrt um sunnanvert landið.

Svipað veðurlag í megindráttum vikuna, þ.e. 1. - 7. mars í það skemmsta. 

Í N- Evrópu og á Bretlandseyjum verður þessu samfara einnig kuldatíð, en fádæma rigningarsamt um sunnanverða álfuna. Hiti síðan ofan meðallags vestantil á Grænlandi, Labrador og öðrum austurhéruðum Kanada.

Í stuttu máli má segja að þessari köldu og fremur þurru N-stöðu er klárlega spáð og líkönin hafa í það minnsta ekki enn getað reiknað okkur inn í næstu breytingar og vitanlega geta þær komið fyrr en þessi tiltekna spá gerir ráð fyrir.  

"Ísdrekinn"

Á ágætu fræðaþingi Veðurfræðifélagsins í gær flutti Ingibjörg Jónsdóttir erindi um rek hafíss í Austur-Grænlandsstraumi sunnan Scoresbysunds.  Gerði hún m.a. að umtalsefni meðfylgjandi mynd af ísútbreiðslu 15. janúar sl. Ingibjörg segir að endurtekið komi fram svipað munstur útbreiðslunnar í kjölfar stíflu í Grænlandssundi sem afleiðing þrálátrar SV-áttar.  Ísinn tekur að safnast fyrir og á endanum hrífur Austur-Íslandsstraumurinn hann með sér til austurs.  Við utanverðan Húnaflóa, þ.e. í Reykjafjarðarál bera síðan staðbundnir straumar þar ísinn til suðurs og jafnvel til suðvesturs. Áður fjallað um þessa útbriðslu íssins hér og hér

Svipað munstur kemur fram aftur og aftur og útbreiðslan minnir helst á lögun drekahöfuðs.  Dreifar berast síðan áfram til austurs með straumum og vindum, en í ár a.m.k. virðist ísinn hafa bráðnað í nokkuð hlýrri sjó sem er norður af landinu heldur en er í kalda straumnum við Grænland.

Nú vantar finnst mér tifinnilega nafn á þetta fyrirbæri, þessa ístotu sem kemur fram á myndum eftir að blásið hefur af SV um tíma.  "Drekinn" væri ágætt  ef ekki væri fyrir það að það heiti hefur fests á olíuleitarsvæðinu djúpt undan Langanesi.

Lumar einhver á tillögu sem hann vill miðla ? 

Annar bylur á NA-strönd Bandaríkjanna

Heyrði í kunningjum í Washington nú áðan.  Að lýsingu að dæma er þar þessa stundina dæmigert norðlenskt hríðarveður, kafaldsbylur og snjóinn þarf að ösla í hné.  Mannlífið er við þessar aðstæður lamað, allir heima.  Tæki til að hreinsa göturnar eru að skornum skammti og og fjárveiting til vetrarþjónustu að auki uppurin þetta árið.

Meðfylgjandi mynd af Hvíta húsinu er frá því fyrir skemmstu of fengin af Washington Post.   Hér er líka tengill á vefmyndavél ef einhver vill máta íslenska hríð við Ameríska (suður á 38°Nbr.).

Þetta er önnur snjóhríðin á NA-ströndinni á skömmum tíma þar sem allt fer úr skorðum. Bandaríkjamenn tala um "snowblizzard".  Veðrið nú nær frá Washington og norður yfir landamæri Kanada og sjá má á radarmynd kl. 17:45GMT hversu útbreitt úrkomusvæðið er.  Um er að ræða lægð sem dýpkar við ströndina og hún dregur á endanum með sér bakkann til hafs.

  

Veður og jöklar á þorra

Veður og jöklar er þema á þorraþingi Veðurfræðifélagsin fimmtudaginn 11. febrúar kl. 13:00 í Víðgelmi í Orkugarði að Grensásvegi 9.  Þingið er opið öllum sem áhuga hafa á veðri og veðurfræði og þeir sem tök hafa á hvattir til að mæta. 

Dagskrána má finna hér neðst og þrátt fyrir þetta þema eru líka þarna önnur erindi stutt og snaggaraleg héðan og þaðan. 

Í tilefni umfjöllunar um jökla rakst ég tvær myndir af sama skriðjöklinum og reknar eru frá óvenjulegra sjónarhorni en oftast þegar verið er að fjalla um breytingar á jöklum.  Um er að ræða Virkisjökul sem skríður úr Öræfajökli vestanverðu alveg niður á láglendi.  Eftir myndin er tekin 1986 af Stefáni Erni Bjarnasyni.  Hin er frá því í vor, 16. maí og sjónarhornið svipað og er höfundur hennar Bára Agnes Ketilsdóttir Toppfari.  Þrátt fyrir að árstíminn sé ekki alveg hinn sami er breytingin engu að síður greinileg og hún er sláandi á ekki lengri tíma, eða á 23 árum.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Dagskrá þorraþings Veðurfræðifélagsins

-------------

13:00 Inngangur
13:05 Finnur Pálsson: Jöklar á Ísland - jöklafræði, gagnaöflun og rannsóknir
13:20 Tómas Jóhannesson: Einfalt líkan til þess að reikna afrennslisaukningu frá jöklum í hlýnandi loftslagi
13:35 Sverrir Guðmundsson: Orkubúskapur á íslenskum jöklum: mælingar og dæmi um niðurstöður
13:50 Þorsteinn Þorsteinsson: Afkoma Hofsjökuls 2008-2009
14:05 Sveinn Brynjólfsson: Samband veðurathugana í Eyjafirði og afkomumælinga smájökla í Svarfaðardal

Kaffihlé

14:50 Ingibjörg Jónsdóttir: Rek hafíss í Austur-Grænlandsstraumi sunnan Scoresbysunds
15:05 Árni Sigurðsson: Ósonmælingarí Reykjavík 1957-2009
15:20 Einar Sveinbjörnsson: Óveður – aðferð til að meta styrk og afleiðingar í óveðrum
15:35 Marius O. Jonassen: The Bergen Shelter
15:50 Guðrún Nína Petersen: Hvasst við Hvarf

Trúverðug 10 ára veðurfarsspá ?

Pistillinn hér að neðan var upphaflega birtur á gáttinni loftslag.is

 

Hér verður kynntur til sögunnar einn hinna ungu loftslagsvísindamanna sem áorkað hafa miklu á örfáum árum í því að sannreyna orsakasamhengi veðurfars við breytingar í hita sjávar og hafstrauma.

 

Noel S. Keenlyside er einn af lykilvísindamönnum við hina virtu rannsóknastofnun IFM-GEOMAR við Kielarháskóla í Þýskalandi. Þar standa haffræðirannsóknir á gömlum merg og Háskólinn í Kiel hefur verið í fremstu röð í áratugi, ekki síst í rannsóknum og mælingum á samspili hafs og lofthjúps.

 

Sjálfur er Keenlyside þó ekki Þjóðverji. Hann er frá Eyjaálfu og stundaði fyrst háskólanám í Tasmaníu. Doktorsverkefni hans frá 2001 fjallar um líkanagerð hafstrauma og seltu sjávar í miðbaugshluta Kyrrahafsins. Í kjölfarið hóf Keenlyside rannsóknir sínar í Þýskalandi, fyrst við Max-Planck veðurfræðistofnunina í Hamborg.

 

Þessi ungi vísindamaður fæst einkum við rannsóknir á breytileika veðurfars á áratugakvarða, en hann hefur líka lagt mikilsverð lóð á vogarskálar þekkingar á áhrifum frávika hita og seltu og breytileika straumakerfa sjávar á tíðni fellibylja og lægðagang, m.a. á Atlantshafi.

 

Hluti af hita/seltuhringrás sjávar (mynd af scienceimage.csiro.au).

Sú rannsókn sem skaut Keenlyside á stjörnuhimininn ef svo má segja er orðin tveggja ára gömul. Þá kynnti hann ásamt samstarfsmönnum sínum til sögunnar verðurfarsspá til næstu 10 ára. Ágætis þróun hefur átt sér stað í veðurspám eins og okkur er kunnugt. Einnig í veðurlagsspám (Seasonal forecast) allt að 6 mánuði. Eins telja menn ágætar framfarir í stórum veðurfarslíkönum til næstu 50 eða 100 ára, en þau eru byggð upp á allt annan hátt en líkön til skemmri tíma, þar sem ekki er verið að fást við veðurfarssveiflur ef svo má segja. Rannsóknin var kynnt í Nature vorið 2008 og vakti þá nokkra athygli. Ýmsir hafa þó orðið til að benda á hana síðar í ljósi nýrra mælinga og annarra vísbendinga sem að nokkru leyti virðast koma heim og saman við þessa spá.

 

Erfiðlega hefur gengið til þessa að fá veðurfarsspálíkönin sem tengja saman sjóinn og loftið til að spá sæmilega réttum sveiflum í hita/seltuhringrás sjávar. Þ.e. varmastreyminu norður eftir Atlantshafinu og tilheyrandi botnsjávarmyndun sem keyrir kerfið áfram að hluta. (MOC – Meridional Overturning Circulation). Keenlyside reyndi aðrar aðferðir við ákvörðun upphafsástands sjávar í reiknilíkaninu, meira í líkingu við meðhöndlun í árstíðarspám. Það gaf góða raun, því þessar nýju aðferðir voru reyndar þegar söguleg gögn voru keyrð (hindcasting) frá 1950 til ársins 2005. Og viti menn, mun betur tókst að líkja eftir sveiflu í MOC en með eldri aðferðum, m.a. straumhvörfum í hringrásinni sem kennd eru við árið 1970 þegar streymi sjávar norður á bóginn er álitið að hafa aukist á ný eftir tvo til þrjá áratugi með tregara norðurstreymi í sniði við 30°N.br.

 

Áætlað streymi sjávar til norðurs á Atlantshafi við 30°N, reiknað út frá greiningu á yfirborðshita sjávar. Einingin er Sverdrup eða milljónir tonna á sekúndu. Sjá má að aukinn kraftur færðist í hringrásins og streymi hlýsjávar norður eftir á árunum frá 1970 þar til um 1990 (Keenlyside o.fl. 2008).

 

Í spá Keenlyside var gert ráð fyrir þekktum breytileika nokkurra þátta á skemmri tímakvarða og áframhaldandi auknu geislunarálagi af völdum mannsins. Spáin hljóðaði annars svona í megindráttum:

"Á næstu 10 árum mun hægja á straumhringrásinni (MOC) niður í það sem vænta má að jafnaði til lengri tíma. Við það lækkar sjávarhiti N-Atlansthafsins lítið eitt, sem og hiti meginlands Evrópu og N-Ameríku. Litlar bretingar verða í hita Kyrrahafsins (miðbaugshluta þess). Niðurstaða okkar er sú að meðalhiti jarðar muni ekki hækka næsta áratuginn, þar sem náttúrulegur breytileiki í átt til kólnunar muni vega á móti hækkun hita af völdum auknu geislunarálagi gróðurhúsalofttegunda af mannavöldum."

Gavin Schmidt hjá NASA, einn þeirra sem heldur úti Real Clamate vefsíðunni, var sannfærður um að þessi spá væri hreinasta della og lá ekkert á skoðun sinni. Hann fullyrti meira að segja að aðferð Keenlyside við að spá breytingu á hringrás Atlantshafsins væri svo vitlaus að næsta öruggt væri að hún gæfi ranga niðurstöðu. Einhverjir kumpánar Gavin´s á Real Climate vildu veðja 2.500 evrum upp á það að meðalhiti jarðar 2005-2015 yrði hærri en næstu 11 árin þar á undan, þ.e. 1994-2004. Það fylgir sögunni að veðmálinu hafi ekki verið tekið, en það styttist hins vegar í það að hægt verði að fá niðurstöðu því spátímabilið er brátt hálfnað.

Keenlyside, N.S., M. Latif, J. Jungclaus, L. Kornblueh, and E. Roeckner, 2008: Advancing Decadal-Scale Climate Prediction in the North Atlantic Sector. Nature, 453, 84-88.

 

Hið þurra tíðarfar á landinu

Segja má að sama sem  engin úrkoma hafi fallið á landinu frá því 28. janúar.  Reyndar snjóaði dálítið fyrir helgi á Vopnafirði, Úthéraði og norðantil á Austfjörðum og er þar má segja að sé eini snjórinn sem finna má á láglendi á landinu um þessar mundir (30 sm á Vopnafirði í gærmorgun).

Í Reykjavík og á Akureyri hefur verið því sem alveg þurrt þessa daga og þessi 0,1 mm sem komið hefur í mælana á báðum stöðum skiptir engu máli.  Á Akureyri er þurri kaflin orðinn ansi langur, því eins þeir sem fylgjast með veðri hafa tekið eftir, var janúar sá þurrasti frá upphafi mælinga og samanlögð úrkoman náði ekki 1 mm.  Þar hefur ástandið varað frá 31. desember, en í Eyjafirði snjóaði hins vegar nokkuð um jólaleytið. Þetta gæti hæglega orðið um 45 daga samfelldur kafli á Akureyri, án teljandi úrkomu.  Slíkt er harla óvenjulegt að vetrarlagi eins og gefur að skilja.   

Að vetrinum nemur úrkoma um það bil 1-3 mm/dag að jafnaði, mismunandi eftir stöðum eins og gefur að skilja.  Veturinn 1976-1977 var annálaður fyrir úrkomuþurrð.  Í Reykjavík mældist þá samanlögð úrkoma ekki nema 110 mm í des-mars.  Það gerir innan við 1 mm/dag. Þrátt fyrir þurrðina nú er engu að síður úrkoma í Reykjavík nú þegar orðin 150 mm og rúmlega það.  Mestan part rigning sem féll í tveimur til þremur gusum milda daga í janúar. 

Fyrir vatnsbúskap landsins skiptir vetrarúrkoman mjög miklu, sérstakalega snjórinn og fyrningar sem halda fram á vorið og viðhalda rekju í jarðvegi á árstíma sem oft getur verið þurr.  Grunnvatnsstaðan lækkar, en ekki fyrr en meðalúrkoma er minni í lengri tíma, nokkra mánuði hið skemmsta, líkt og varð raunin 1977.  

Um sunnanvert landið gæti þessi úrkomulausi/ -litli kafli haldist að mestu um sinn.  Að vísu er spáð rigningu um helgina, en síðan snýst vindur til N og NA-átt skv. spám.  Sú staða með einkenni fyrirstöðuhæðar hér vesturundna og yfir Grænlandi hefur tilhneigingu til að verða nokkur stöðug.

Hins vega mega norðlendingar og Vestfirðingar þá vænta einhverrar snjókomu, en vel að merkja hefur það sýnt sig að loft þessarar gerðar N-áttar er oft ansi þurrt.  

Myndin er úr safni Jóns Inga á Akureyri. Horft út Eyjafjörð 7. feb. 2010

Kelvin-Helmholz bylgjuský yfir Reykjavík

Meðfylgjandi mynd sendi Málfríður Ómarsdóttir. Hana  tók hún  í austurhluta Reykjavíkur 29. janúar sl.  Öldurnar sem við blasa eru svokallaðar Kelvin-Helmholz bylgjur, en þær koma fram við ákveðnar aðstæður í lofthjúpnum.  Stöndum háttar svo til að neðri lög lofthjúps eru greinilega lagskipt. Á mörkum loftlaga með ólíkan vindstyrk eða jafnvel ólíka vindátt koma þá fram þessar öldur.  Oft sjást þær ekki, en sé skýjalag við snertiflötinn verða bylgjurnar sýnilegar.  

Líftími þessara skýja er oftast stuttur í hvert sinn, nokkrar mínútur, kannski 1/2 klst.  Segja má að þarna verði sýnileg ókyrrð í lofti, en kviku verður oft vart í flugi  í grennd við  Kelvin-Helmholz bylgjur.