Veðurútlitið helgina 31. júlí til 3. ágúst

Helgarspá Veðurvaktarinnar

 

Heilt yfir góðar horfur um helgina sér í lagi á sunnudag.  Hægviðrasamt, en vindur verður norðaustlægur undir lokin.  Fremur milt, en þó engin sérstök sumarhlýindi.

Föstudagur 31. júlí:
Hægur vindur á landinu, en þó NA- og N strekkingsvindur á Vestfjörðum og á Vesturlandi.  Vindurinn þar fer minnkandi eftir því sem líður á daginn.  Smásúld við Húnaflóann og sums staðar úti við sjóinn norðanlands og eins minniháttar úrkoma austanlands seint um daginn.  Annars verður að mestu skýjað á landinu, einna helst bjartviðri suðvestanlands.  Í uppsveitum Suðurlands og sunnanverðu hálendinu má búast við skúrum síðdegis.  Hiti allt að 15 til 18 stig sunnan- og suðvestanlands, en annars lengst af 9 til 12 stig.

Laugardagur 1. ágúst:
Hægviðrasamt á landinu og víða hafgola.  Utan norðanverðra Vestfjarða og utantil við Húnaflóann þar sem gert er ráð fyrir súld eða smá rigningu ætti að sjást til sólar víðast hvar.  Þó eru horfur að heldur þyngi að austan- og suðaustantil á landinu eftir því sem líður á daginn.  Það er að sjá að hagstæð skilyrði verði fyrir myndun fjallaskúra síðdegis, einkum sunnan- og suðvestanlands. Aðalatriðið er þó að vindur verður hægur, sólarglennur a.m.k. víðast hvar og hiti 14 til 18 stig yfir miðjan daginn.  5 til 9 stig um nóttina.

Sunnudagur 2. ágúst:
Svo er að sjá að lægð sem litlu má muna að komi hér við á leið sinni norðaustur um haf, fari hjá og hafi engin áhrif hér á landi.  Léttir til um norðvestanvert landið og gera má ráð fyrir hinu besta veðri víðast hvar.  Vindur örlítið austanstæður sem býður jafnframt hættunni heim á Austfjarðaþoku. Veður heldur hlýnandi almennt séð á landinu og allt að 18 til 19 stiga hiti vestan- og suðvestanlands og sennilega einnig norðantil á landinu.

Mánudagur 3. ágúst:

Vindur  ákveðnari af norðaustri og auknar úrkomulíkur norðan- og austanlands.  Að sama skapi er sennilegt að úrkomulaust og bjart verði sunnanlands og vestan. Fremur milt loft yfir landinu. 

Einar Sveinbjörnsson

Snjóél í Reykjavík ?

Eitthvað hefur hefur nú athugunarmanni á Veðurstofunni orðið fótaskortur á lyklaborðinu og gefið upp snjóél í stað þess að segja að skúrað hafi verið í 13 stiga hitanum.

Svona nú getur alltaf gerst, en verra að villan rati alla leið út á netið !

Afar þurrt um vestanvert landið

Nú verður að teljast frekar líklegt að úrkomusumman í júlí nái ekki sínu lægsta gildi í sögu mælinga í Reykjavík.  Í morgun reyndist sólarhringsúrkoma ekki vera nema 0,1 mm, þrátt fyrir vonir margra um meiri bleytu. Samanlögð úrkoma er því orðin 6,8. Minnsta júlíúrkoma til þessa í Rvk. er 13,2 mm, en svo þurrt var 1958. Í eldri mælingum sem gerðar voru um 20 ára skeið undir lok 19. aldar má finna gildi upp á 8,1 mm frá júlí 1888. 

Um vestanvert landið hefur verið sérlega þurrt það sem af er sumri.  Á Brjánslæk á Barðaströnd annast Ragnar Guðmundsson og fjölskylda hans úrkomuathuganir fyrir Veðurstofuna. Í spjalli mínu við hann sagði hann að varla hefði rignt í sinni sveit svo heitið geti síðan dagana 20.-22. júní.  Þá kom megnið af þeim 14,7 mm sem féllu í júní. Það sem af er júlí eru þetta 5,4 mm sem komið hafa á Brjánslæk. Stórsér á gróðri og tún sum orðin heiðgul af þurrki.

Ragnar segir að helst sé rigningar að vænta í sunnan- og suðvestanátt.  Vindur hefur nær ekkert verið úr þeirri áttinni.  Í austan- og norðaustanátt, leggi oft bakkana af Húnaflóanum yfir Gilsfjörð og Reykhólasveit, en þar fyrir vestan sé síðan alveg þurrt.  Í norðanátt er síðan alla jafna úrkomuskuggi á Barðaströndinni. 

Útlit um verslunarmannahelgina, byggt á líkum

Of snemmt er að spá af nokkru viti um veður um næstu helgi frá degi til dags og í smáatriðum.  Hins vegar má túlka fyrirliggjandi langtímaveðurkeyrslur gróflega og meta horfur um veðrið um helgina í heild sinni.

• Miklar líkur eru á því að vindátt verði á milli norðurs og austurs frá föstudegi til mánudags.
• Litlar sem engar líkur eru á því að ríkjandi vindátt verði sunnan- eða vestanstæð.
• Talsverðar líkur eru á því að öll úrkomusvæði sem orð eru á gerandi verði fjarri landinu.
• Litlar líkur eru á því að kalt verði í veðri og líka er fremur ólíklegt að veruleg sumarhlýindi verði í loftinu þessa daga.
• Mun meiri líkur eru á því að veður verði hæglátt, heldur en vindasamt.

Mesta óvissan eins og svo oft áður lýtur að skýjafarinu, breytileika þess og úrkomuhorfum í einstökum landshlutum svo ekki sé nú talað um hvern stað fyrir sig.  Fínni drættirnir mótast hins vegar eftir því sem nær dregur. 

 

 

Veðurspár frá Finnlandi

Finnska veðurfyrirtækið Foreca í Helsinki er með ágætar spár á vef sínum fyrir allmarga staði hér á landi.  Hægt er að slá inn nöfn flestra þéttbýlisstaða og fá spár. Þessar spár Foreca hafa útlitið fram yfir yr.no að mínu mati. Myndmálið er sérlega skýrt og spárnar auðveldar í notkun. Gallarnir eru þó nokkrir m.a. sá að veðurathugun er sótt til næstu stöðvar af þeim sem sendar eru út á  alþjóðanetið.  Í sýnishorninu hér frá Breiðdalsvík er miðað við Egilsstaði sem eru nú ekki Breiðdalsvík 

 

Þegar farið er inn á vefsvæðið er ágætt að byrja á því að stilla, t.d. á íslensku, en þýðingin er ekki alveg lýtalaus.  Eins er sjálfgefinn vindhraði í km/klst, en honum er auðvelt að breyta. 10 daga táknmyndaspáin sýnir hámarks og lágmarkshita en með því að smella á ítarlegt koma fram ýmis spágildi á  3ja klst. fresti. Einhverra hluta vegna virðist orðið þoka vera nánast sjálfgefið í næturspám sé á annað borð skýjað.  Þetta telst til galla, en hins vegar er þarna áhugaverð nýjung þar sem gefnar eu upp úrkomulíkur.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Þó ekki sé hægt að finna um það upplýsingar á heimasíðu Foreca hvernig spárnar séu unnar má fullvíst telja að spágildin séu sótt í næsta reiknipunkt í hnattrænu líkani t.d. ECMWF eða GFS.  Þannig eru spár hjá yr.no gerðar fyrir svæði utan Skandinavíu.  Það er engin Kalmansíun eða aðrar aðgerðir sem miða að staðbundinni aðlögun.  Staðaspár Veðurstofunnar eru hins vegar flestar með þeim eiginleikum og gefa gæðum hvað varðar hita og vind a.m.k ákveðna forgjöf.  Annars hefur enginn markviss samanburður verið gerður á þessum spám og því lítið vitað um það hverjar komast næst raunveruleikanum.

Síðdegisskúrir í kalda loftinu

Í dag laugadag ók ég skömmu eftir hádegi sem leið lá úr bænum rakleiðis upp í Borgarfjörð.  Stefnan var sett á Norðurárdal og ætlunin var að ganga á hina svipmiklu Hraunsnefsöxl.  Strax undir Hafnafjalli sást vel að bólstrar voru farnir að vaxa nokkuð um allt Borgarfjarðarhérað og yfir fjöllunum upp af Langavatni eða þar um slóðir mátti sjá skúr í lofti. Þrátt fyrir óstöðgleika í lofti í gær mynduðust ekki verulegir bólstrar.  Í dag var loftið greinilega aðeins rakara hið efra, kannski vegna þess að að vindur í 1000-3000 metra hæð var nú orðinn SV-stæður og meðferðist aðeins rakara loft af hafi í því lagi. 

Þegar lagt var í hann frá ferðaþjónustunni á Hraunsnefi var enn sól í lofti og ylinn lagði frá jörðinni.  Á að giska um 15°C sem kemur heim og saman við mælingu á stöðinni á Litla-Skarði þar nokkru sunnar. Uppgangan var tiltölulega auðveld og tók ekki langa stund. Af Hraunsnefsöxlinni í tæplega 400 metra hæð var fagurt útsýni til suðurs og austurs og mátti jafnframt sjá hellidembur allt í kring.  Skyndilega andaði köldu og gerði blástur úr norðvestri í stað SA-andvarans sem verið hafði.  Skömmu síðar féllu nokkrir stórir dropar, en ekki náði á blotna að ráði enda var Öxlin í jaðri einnar skúrinnar.  En hins vegar kólnaði hastarlega um leið og dropaði.

Á Litla-Skarði féll hitinn frá kl. 14 til 16 niður í 7°C (úr 14 stigum) og þó rigndi þar sama sem ekki.  Ég er vissum að í um 350 metra hæð þar sem ég var stóð hafi kólnað niður í um 4 til 5°C enda varð maður strax loppinn á höndunum. 

Ástæður þess hve hratt kólnar um leið og úrkoma fellur úr skúraskýi eru einkum tvíþættar:  Í fyrsta lagi kemst aukin hreyfing á loftið, það hlýja við yfirborð blandast efri loftlögum og lóðstreymi sér til þess að feykja kaldara lofti til yfirborðs. Háloftakuldinn var einmitt meiri í dag en vant er. Meira máli skiptir þó oftast sú uppgufun sem verður á fyrstu dropunum sem falla úr skýi niður um þurrara loftlag.  Varminn sem fer í uppgufun regndropanna er tekinn úr loftinu og því kólnar strax um 2 til 3°C. Eftir að styttir upp fer hitinn oft áfram lækkandi um stund, þó svo að sólin taki að skína á ný.  Þá er það vegna uppgufunar frá jörð í kjölfar dembunnar.   

Tunglmyndin er frá því kl. 14:20 og bólstrahnapparnir sjást vel og þeir eru samvaxnir að verulegu leyti frá Bláfjöllum, yfir Mosfellsheiði og Esjuna. Þaðan áfram til norðurs og norðausturs.  Bólstrarnir voru enn vaxandi yfir Mýrunum þegar myndin var tekin.  Ekki náði að rigna í Veðurstofumælinn í dag, þó svo að litlu hafi eflaust munað. 

Ljósmyndin af Hraunsnefsöxl er fengin frá HelguB og tekin í ágúst í fyrrasumar

Enn af júlífrostum

Liðna nótt frysti aftur í Þykkvabænum og fer maður að verða hræddur um kartöfluræktina þar þetta sumarið.

Mesta frostið í nótt var í Möðrudal - 2,6°C skv yfirliti á forsíðu á vef Veðurstofunnar.

Á Eyrarbakka fór niður í -2,2°C.  Þar hefur verið mælt samfelld frá 1923 og á þeim tíma hefur aldrei fyrr mælst frost í júlí á þeirri veðurstöð. Á Hæli sýnist mér einnig að fryst hafi í skamma stund rétt eftir miðnætti.  Hafi svo verið er það einnig þar sem frost mælist í fyrsta skipti í júlí en mælt hefur verið samfellt frá 1929.  Líkt og á Eyrarbakka eru einhverjar eldri mælingar til, en samanburðurinn hér nær ekki til þeirra þar sem ég hef þær ekki undir höndum.

Í nótt gerði einnig frost sums staðar austanlands, svo sem á Egilsstaðaflugvelli og athygli vekur að lágmarkshitinn á Fáskrúðsfirði var -2,3°C.

Annars skýrast betur tölur næturinnar þegar líður á daginn og Sigurður Þór Guðjónsson kemur vafalítið með fyllra yfirlit líkt og í gær. 

Óvenjulegir háloftakuldar yfir landinu

Það er að koma í ljós við háloftamælinga að háloftkuldinn er óvenjulegur miðað við það að nú er mitt sumar.

Kl 12 sýndi hitamælirinn uppi í um 5300 metra hæð þar sem þrýstingur er 500 hPa frost sem var -30,1°C.  Þetta er staðalhæð og oft notuð til viðmiðunar fyrir veður í háloftum.  Stundum er líka farið hærra upp í 300 hPa flötinn nærri flughæð farðþegaflugvéla.

Háloftabelgir til mælinga hafa verið sendir frá Keflavíkurflugvelli tvisvar á dag í bráðum 60 ár.  Gögn sem ég hef aðgang að ná aftur til 1993.  Á þeim 15 árum hefur frostið í þrígang náð 29 stigum í júlí en aldrei -30 °C.

Ekki ólíklega  verður enn kaldara í  næstu mælingu á miðnætti. 

Ég á engar skýringar enn hvernig stendur á þessum kulda nú, ekki síst ef horft er til þess hvað sumarið hefur verið hlýtt sem af er hér við Norður-Atlantshafið, einnig hið efra.  Ef til vill er skýringa á leita enn hærra í einhverjum afbrigðilegum frávikum uppi í heiðhvolfinu.  Hef ekki fundið neitt sem bendir til þess eð umfjöllun þess efnis.  Sennilegast er um sérkennilega tilviljun að ræða.

Óveðrið í Mið- og N- Evrópu og sagt hefur verið frá í morgun stendur í samhengi við háloftakuldann hér um slóðir. Hitamunur á milli sólbakaðra Miðjarðarhafslandanna og Íslands og nágrennis verður meiri fyrir vikið, sem leiðir til óstöðugleika, eldingaveðurs og mikillar úrkomu.   

Féllu kartöflugrös í Þykkvabænum í nótt ?

Yfirlit næturinnar leiðir í ljós að frost hafi orðið 1,1 stig í Þykkvabæ í nótt.  Álitamál hvernig kartöflugrös hafi orðið úti í þessari gróskumiklu kartöflusveit við svo óvænt miðsumarfrost.  Uppi á Rangárvölum varð frostið heldur meira eða 1,6 stig á Hellu.  Þar var mælt í hitamælaskýli frá 1958-2004 og síðar með sjálfvirkum mæli.  Aldrei hefur fryst þar áður í júlí, lægstur hafði hitinn áður farið niður í +0,2°C, 16. júlí skítasumarið 1983. Þó mælingaaðferðirnar séu ekki alveg fyllilega sambærilegar þegar kemur að lágmarks- og hámarksmælingum má engu að síður að fullyrða á kvikasilfursmælir á sama stað hefði í nótt líka sýnt frost.

Ekki hef ég enn fregnað af snjókomu í nótt. Á Hveravöllum var hitinn um eða undir frostmarki í alla nótt og úrkomumagn 2-3 mm.  Á vefmyndvél á þaki gamla athugunarhússins mátti hins vegar ekki greina neina snjóföl kl. 09.  Vera má að snjór hafi bráðnað í sól fyrr í morgun.  Hins vegar var greinileg föl á Holtavörðuheiði á sama tíma í vefmyndavél Vegagerðarinnar þar.

Snjóar á Hveravöllum

Þetta var staðan á nokkrum hitamælum á hálendinu á miðnætti.  Hiti var um frostmark á Hveravöllum og samkvæmt sjálfvirka úrkomumælinum hafði snjóað tæpan 1mm síðustu klukkustund.  Á Holtavörðuheiði var hiti við frostmark og samkvæmt því eru aksturskilyrði varasöm á fjallvegum norðantil.

Á Hveravöllum var ekki getið um snjóhulu í byggð í júlí mörg síðustu árin sem stöðin var mönnuð.  Að morgni 6. júlí 1986 var sagt grátt í rót og kalda sumarið 1983 var mæld snjodýpt 1 sm að morgni 17. og 18. júlí.  Þessar upplýsingar hef ég úr stórmerkilegum júlíhretaannál Sigurðar Þórs. Enginn er til mælinga í fyrramálið en vefmyndavélina má nota til mats á snjóhulu.

 

Það mun enn kólna eftir því sem líður á nóttina og athyglisvert verður að sjá stöðu mála í fyrramálið. Kuldakastið er svæsið fyrir árstímann, á því leikur lítill vafi.