Vorteikn - athuganir á árstíðarbundnum breytingum í náttúrunni

Fyrir nokkrum dögum var hér sagt frá athugun eða rannsókn, SÓLEY, sem hrint hefur verið af stokkunum. Hún miðar að því að fylgjast kerfisbundið með blómgunartíma nokkurra plantna vítt og breytt um landið og setja í samhengi við veðurfarsbreytingar.

Menn hafa fyrir löngu séð gagnsemi athugana og viðbragða ýmissa lífvera við árstíðarbreytingar á veðri. T.d. hvernig koma farfugla eða laufgun trjá fylgist að við hita og aðra veðurþætti.  Tala má um óbeina veðurmæla í þessu sambandi.

Enginn einn hefur áorkað meiru um sína daga í skráningum á slíkum þáttum en Englendingurinn Robert Marsham sem uppi var árunum 1708-1797.  Á öllum sínum fullorðinsárum skráði hann samviskusamlega hjá sér hvenær margvíslegar breytingar urðu í náttúrunni þar sem hann bjó í Norfolk á Austur-Englandi. 

Hann sendi árið 1789 frá sér kver sem hann kallaði "27 vorvísar" og geymdi árlegar athuganir hans síðustu 50 árin.  Þessir vísar Marsham voru m.a. með blómgun og laufgun trjáa, uppskerutími korns og garðávaxta, koma farfugla. m.a. hvenær fyrst heyrðist í gauknum.  Eins hvenær sást fyrst til tegunda fiðrilda o.s.frv.

Eftir daga Robert Marsham héldu afkomendur hans uppteknum hætti og skráðu  kerfisbundið í Norfolk á grunni vísanna 27 samfellt allt þar til árið 1959. En hvað varð til þess að fjölskyldan hætti þessari stórmerku iðju sinni einmitt þá?  Jú þeim var tjáð, væntanlega af vísindamönnum, að athuganir þessar væru óþarfar og gamaldags á tímum sífellt fullkomnari mælitækja !  En enn hefur ekkert mælitæki verið þróað sem hlustar eftir fyrsta gúgúi gauksins eða það sem "mælir" grænkun á grasi. (En hvað er svo sem ekki hægt að mæla í dag ef út í það er farið ??)

Eitt af því sem  athuganir Marshamfjölskyldunnar leiddi í ljós var að eikin laufgaðist markvert fyrr að vorinu um 1950, en hún hafði gert 100 árum fyrr. 

"Phenology" heitir sú fræðigrein sem fæst við árstíðabundnar breytingar á náttúrunni. Fyrir áhugasama er hér tengill á sérstaka síðu um upphafsmann hennar, margnefndan Robert Marsham.