Veðurlagsspáin frá því í haust

Um mánaðarmótin ágúst/september gerðist ég svo djarfur að spá í haustveðráttuna í heild sinni, þ.e. fyrir tímabilið sept. til nóv.  Rétt er að kanna hvernig til tókst !  Að neðan eru fjögur atriði sem dregin voru fram og athugasemdir koma á eftir með rauðu letri.  

a.  Frekar hýtt á landinu. 1-2°C yfir meðalagi, einkum norðvestantil og norðanlands. 50-70% líkur að það verði í hlýjasta lagi (80% eða í efsta fimmtungi).  Tímabilið var mjög kaflaskipt, í heild sinni hlýtt, en mjög kalda kafla gerði í október.  Á Akureyri var hitinn um 1°ofan meðallags, en nær því vart að komast í efsta fimmtung.  Nánari samanburður gæti þó leitt annað í ljós. 

b.   Fremur úrkomusamt verður um vestanvert landið miðað við meðaltal, en úrkoma í meðaltali eða þaðan af minna austan- og suðaustanlands. Meira um tilkomulítil, en rakaþrungin lægðardrög. Mjög úrkomusamt var sérstaklega framan af tímabilinu um sunnan- og vestanvert landið og aftur í lokin. Í heild sinni var úrkoma í magni talið klárlega ofan meðallags en eitthvað minni austantil.  Reyndar rigndi þrisvar sinnum meðaltalið á Höfn í september einum. 

c.  Hærri þrýstingur yfir hafsvæðunum suðaustur af landinu og Skandinavíu.  Lægðagangur hér við land minni og ómerkilegri heilt yfir en annars hér á haustin. Vantar gögn til að skoða þennan þátt af viti, vissulega vou nokkrar djúpar lægðir hér við land, en tíð SV-átt með úrkomu er afleiðing af háum þrýstingi, einkum suður af landinu.

d.  Ríkjandi vindar verða frekar S og SV á kostnað A- og NA-átta.  Þó ekki geti ég sýnt frá á vindáttatíðni tölulega, var SV-átt óvenju algeng lengst af og vindur blés sjaldnar úr austri, en A-áttin er annars tíð að haustlagi.  

Athugasemdir

[Hörður Þórðarson, 19.12.2008 kl. 09:26]

Gott hjá þér, Einar. Hérna í suðurhöfum er einkum notast við það hvort ríkjandi er El Nino, La Nina eða hlutlaust ástand þegar spað er í veðrið nokkra mánuði fram í tímann. Notar þú eitthvað fyrirbæri af svipuðum toga? Er ekki eitthvað til sem heitir "North Atlantic oscillation"?

[Pétur Pétursson (IP-tala skráð) 19.12.2008 kl. 12:05]

Einar, ætla að leyfa mér að koma með mína verðurspá út maí á næsta ári.

• Janúar: Eftir snjóasöm jól og áramót verða ríkjandi norðanáttir, snjóasamt og kalt í janúar.  Hitinn fer aldrei yfir frostmark.  Hvassir norðanvindar.
• Febrúar: Áfram snjóasamt og norðanáttir.  Skiptir snögglega yfir í hvassa sunnan-suðaustanátt um miðjan febrúar með rigningu hér sunnanlands.  Upp úr 20. kólnar aftur og meiri snjór.
• Mars: Skaplegra veður en þó mun snjóa af og til.  Frekar kaldur mánuður þó að bjartir dagar munu sýna sig.  Norðlægr áttir verða áfram ríkjandi.
• April: Norðvestlægar áttir skiptast á við suð-vestlægar áttir.  Páskahret verður dagana 12-15. apríl með snjókomu og éljagangi.  Snýst til vest-norðvestanáttar upp úr miðjum mánuðinum.  Hafís fer að hreyðra um sig við norðan og austanvert landið og verður víða landfastur.
• Maí: Norðlægar áttir ríkjandi en fremur kalt og þurrt, þó mun snjóa af og til á norðanverðu landinu.  Það vorar seint árið 2009

Í stuttu máli má segja veturinn 2008-2009 verði ekki ósvipaður og veturinn 1978-1979 sem var ekkert ólíkur ofangreindri "veðurspá" minni fyrir komandi tímbil fram á vor. 

[Sigurður Þór Guðjónsson, 19.12.2008 kl. 12:22]

Þar sem hér er mættur einn veðurspámaður og annar spámaður í viðbót ætla ég að leyfa mér að spá langvarandi hlýindum eftir áramót með þrálátri fyrirstöðuhæð yfir Bretlandseyjum og stundum Norðurlöndum. Ekki þori ég samt að hengja mig upp á þetta!

[Þorkell Guðbrandsson (IP-tala skráð) 19.12.2008 kl. 14:05]

Ég ætla rétt að vona að Sigurður Þór verði sannspárri en Pétur P. Vorið og sumarið 1979 var með þeim andstyggilegustu, sem ég man eftir og er þó orðinn ansi gamall. Kannski var 1969 verra hér nyrðra. Skamm Pétur, að spá svona illa!

[Pétur Pétursson (IP-tala skráð) 19.12.2008 kl. 16:12]

Þorkell, þetta er ekki ósk mín, heldur er ég ansi hræddur um að veðurfarið frá 1979 muni endurtaka sig .   Sammála þér að veðrið 1979 var hreint út sagt ömurlegt, enda var þetta kaldasta árið á öldinni sem leið.  

Mér sýnist núverandi veðurlag endurspegla óþægilega mikið veðrið í desmber 1978 og því er ég hræddur um að framhaldið verði eftir því, því miður.

Hvað segir Einar Sveinbjörnss við því?

[Þorkell Guðbrands (IP-tala skráð) 19.12.2008 kl. 21:05]

Pétur, ég bar það nú ekki upp á þig að þú værir að óska eftir köldu vori! En án gríns, mér skilst að svalt sumar 1981 hafi m.a. stafað af samspili El Niño og gossins í Mt. St. Helens. Nú væri gaman að fá að vita hvort kuldinn 1979 hafi stafað af einhverju ámóta? Efa ekki að Sigurður Þór á eitthvað um þetta í sínum fróðlegu gagnabönkum.

[Gunnar Sæmundssonm (IP-tala skráð) 19.12.2008 kl. 22:27]

Ekki spá menn nú vel. Ég hef nú reyndar ekki neina trú á því að veðurfar endurtaki  sig á einhverju ára millibili. En nú langar mig að biðja þig Einar að koma með langtímaspá, svona með svipuðum forsemdum og haustspáin. Mér finnst hún hafa gengið nokkuð eftir.

[Pétur Pétursson (IP-tala skráð) 19.12.2008 kl. 23:13]

Nei, Þorkell, ég tók þessu heldur ekki svoleiðis. 

Ef ég man rétt, þá heyrði ég hjá Páli Bergþórssyni að þrálát kuldatunga hafi verið fyrir norðan land svo mánuðum skipti árið 1979 sem orsakað hafi mjög kalt veðurfar vorið 1979.

En fróðlegt væri að fá skýringu, t.d. frá Einari Sveinbjörns, eða einhverjum öðrum um orsakir kuldanna miklu árið 1979. 

[Sigurður Þór Guðjónsson, 20.12.2008 kl. 12:52]

Þó íslenskt veður sé duttlungafullt ræðst það samt mikið af ástandinu í kringum landið. Það eru litlar líkur á því, miðað við það ástand, að allt í einu komi árferði eins og var 1979 t.d., hvað þá kuldakast eins og 1918. Veðurfar á Íslandi var það kaldasta á 20. öld kringum 1980 og kaldasta árið var 1979 en þá var mikill hafís í norðurhöfum. Þetta ár var meðalhitinn í Reykjavík 2,85 stig en hefur nú verið 8 ár í röð yfir 5 stigum og meðalhitinn 2001-2008 er hér 5,4 stig. Það er næstum því útilokað að hann hrökkvi í einu stökki meira en tvö og hálft stig niður jafnvel þó veður verði rysjótt of fremur kalt miðað við fyrri ár. Enginn hefur meira gaman að kaldhæðnislegri neikvæðni en ég en það verður samt að vera lágmarks system í galskapnum. 

[Jóhann Grétar Kröyer Gizurarson (IP-tala skráð) 20.12.2008 kl. 17:08]

Góðan dag,

Pétur, hvað hefuru fyrir þessum hrakspám? Desember 1973 var skítkaldur og meðalhitinn í Reykjavík var -3,7 C° sem er kaldasti Desembermánuður síðan 1931, en sumarið eftir var frekar gott og milt og komst hitinn í 24,3 C° í júní 1974 í Reykjavík, sem var hitamet í 30 ár eða þangað til ágústmánaðar 2004. Sumarið 1979 var ekki neitt hrikalegt í Reykjavík:

Jan    Feb     Mars     Apr       Maí       jún     júl      ágú     sept    okt    nóv     des 

-4.1    0.1     -4.0      2.0       2.3       8.0     9.6     10.1     5.5      4.7     0.5     -0.4  

Sumarið 1983 var mikið verra!

Og Pétur: meðalhitinn í Desember 1978 var +1,3 C° sem að er helli 1,1 C° yfir meðaltali, þannig að sá Desembermánuður sagði nákvæmlega ekki neitt um veðurfarið 1979. 

Árið 2009 verður hlýtt ár i heild, vegna þess að sjávarhitinn í kringum landið hefur sjaldan verið jafn hár eins og á okkar tímum.