Síðbúið snjóflóð - allt fór blessunarlega vel

Þessar fréttir af snjóflóði ofan skíðasvæðisins í Hlíðarfjalli eru lyginni líkastar.  Engu að síður staðeynd og sem betur fer sluppu allir sjö sem voru þarna nærri.  Eins og nærri má geta man ég ekki eftir snjóflóði sem orð er á gerandi  þetta seint vetrar eða öllu heldur vorsins. 

Við skulum þó hafa það í huga að sl. fimmtudag snjóaði nokkuð á þessum slóðum.  Vindáttinn var heldur vestan við norður og á Akureyri blés af NV á sama tíma og það snjóaði þarna uppi.  Í skafrenningi myndast því hengjur við þessi skilyrði fram af brúninni.

Á myndinni sést að flóðið brotnaði og féll ofan Strompsins í Hlíðarfjalli.  Þarna hefur maður oft með eigin augum séð voldugar hengjur, en þarna ofan við er nokkur flati og stutt í Vindheimajökul.  Þessi ágæta mynd er fengin af snjóflóðavef verkfræðistofunnar ORION.  Árni Jónsson eigandi hennar er einn af okkar færu sérfræðinum þegar kemur að snjóflóðum og snjóflóðavörnum.  Myndina tók Árni Sveinn Sigurðsson í gær 27. maí, þ.e. áður en snjóflóðið féll, en rauðu línurnar sýna útlínur flóðsins svona nokkurn veginn.

Þess má geta að Harpa Grímsdóttir á Snjóflóðasetri Veðurstofunnar á Ísafirði hefur verið að rannsaka og kortleggja snjóflóðahættu í grennd við skíðasvæði og Hlíðarfjall er þar ofarlega á blaði.

 

 

Sjö manns lentu í snjóflóðinu í Hlíðarfjalli

Litla-Ávík verður að Litla Hjalla á mbl.is !

Í frétt mbl.is er vitnað í heimasíðu Jóns G Guðjónssonar veðurathugunarmanns í Litlu-Ávík á Ströndum þar sem jörð var alhvít í morgun.  Mistökin liggja í því að síða Jóns hefur slóðina litlihjalli, en bærinn er vitanlega Litla-Ávík.  Hér er tengill á síðu Jóns.

Annars mældist snjódýptin 3 sm í Litlu-Ávík kl. 9 í morgun. Mest á landinu var hún hins vegar 21 sm í Bolungarvík.  Þara hefur moksnjóað frá því í gærkvöldi eins og víðar á norðanverðum Vestfjörðum. 

 

 

Alhvít jörð á Ströndum

Frotmarkshæðin í 200-300 m fyrir austan

Maður þarf ekki að vera hissa á ófærðarfréttum austan af Hellisheiði eystri.  Þarna hefur hitinn verið undir frostmarki alveg frá sl. föstudegi (4. maí) og öll úrkoma sem fellur í þeirri N- og NA-átt sem hefur verið ríkjandi síðan þá, fellur vitanlega sem snjór.   Þetta ástand er ofureðlilegt fyrri hluta maímánaðar, fremur kalt loft norðlægrar áttar er ríkjandi veðurlag árstímans.  Því fylgir éljagangur og jafnvel samfelld snjókoma á fjallvegum og heiðun norðan og norðaustantil og hæg gróðurframvinda þar sem næturfrost eru tíð í byggð.

En við lifum hins vegar enn á góðviðri síðustu viku, þegar maður nánast heyrði grasið grænka og sá laufið vaxa út úr brumi sínu. 

Grænlandshæðin verður hér ríkjandi eitthvað fram í næstu viku samkvæmt nýjustu spám.

Veturinn hefur ekki sleppt taki sínu enn

Hrikaleg eyðilegging

Þessi skýstrokkur, sem er íslenska þýðingin á tornado, olli hrikalegri eyðileggingu og lagði nánast hinn 1400 manna bæ Greensburg í rúst eins og þessi frétt mbl.is ber með sér.

Eins og fram hefur komið létu a.m.k. 7 manns lífið og fjöldi slasaðist.  Samkvæmt frétt á New York Times er álitið að þessi skýstrokkur hafi verið feikiöflugur og eyðileggingin og styrkur metinn á Fujitakvarða ofantil í F-4 eða sem F-5 skýstrokkur, sem er hæsta mögulega gildi á þeim kvarða. Engar myndir hafa birst, en leiddar hafa verið líkur að því að skýstrokkurinn hafi verið gríðarmikill um sig eða um 2,5 km í þvermál.  Eldri mynd af álíka ferlíki er hér neðst á síðunni, sá er frá Oklahoma og um 1,6 til 1,8 km í þvermál.

Fram kemur að viðvörunarbjöllur hafi verið settar í gang um 20 mínútum fyrr í Greensburg, en svæðið umhverfis bæinn í suðurhluta Kansasfylkis er einmitt innan þess landfræðilega flæmis sem kallað er Tornado Alley.   Skírkotunin er til þess hluta Bandaríkjanna þar sem tíðni skýstrokka er hvað hæst.   Miðja Tornado Alley liggur því sem næst um Oklahoma City og ekki í nokkurri annarri borg Bandaríkjanna er tíðni skýstrokka hærri en einmitt þar.  

Að jafnaði láta um 60 manns lífið í Bandaríkunum ár hvert af völdum þessa magnaða veðurfyrirbæris sem skilur eftir sig slóð eyðileggingar.

Hin hefðbunda skýring á tilurð skýstrokka er sú að hlýtt og rakt loft frá Mexíkóflóa berst í norður í veg fyrir kalt loft (í háloftunum) norðan frá Kanada sem streymir til suðurs austan Klettafjalla.  Þessi einfaldaða og almenna skýring átti þó ekki við að þessu sinni.  Nú virðist sem hlýja og raka loftið úr suðri hafi verið eitt að verki.  Í því mynduðust óveðursklakkar (supercell) með miklu uppstreymi og skýstrokkamyndun neðan skýjanna.  Kalt loft kom þó við sögu, reyndar óbeint, því það var mun vestar og komst því ekki í snertingu við Kansas.  Kaldi kjarninn í vestri leiddi þó til aukinnar lægða- eða hringhreyfingar og þar með uppstreymis.

Reyndar eru skýstrokkar eitt það erfiðasta sem veðurfræðingar fást við. Þeir eru á tiltölulega litlum kvarða og auk þess sýna þeir sig oftast ekki þó svo að öll ytri skilyrði benda til þeirra.  Íbúar á hættumestu svæðunum fá því oft viðvaranir og spár um skýstrokka. Þeir láta síðan ekki sjá sig enda mikil ólíkindatól og viðvörunin því til einskis.  En þegar síðan það slær til er vissara að kunna að bregðast rétt við og koma sér í skjól.  Neðanjarðarbyrgi eru algeng úrræði til varnar lífi og limum.

Hér gefur að líta töflu með tölfræði skýstrokka í Bandaríkjunum síðustu árin og einnig ágæt síða á Wikipedia með myndir og frekari fróðleik.

Sjö fórust og 50 slösuðust þegar hvirfilbylur fór yfir bæ í Kansas

Illa unnin frétt og rangfærslur

Þessi frétt á mbl.is er greinlega unnin í flýti og í henni eru að auki hreinar og klárar vitleysur.

Þegar heimildin í Aftenposten er lesin sést í fyrsta lagi að helsta ástæða þess að sjávarborð ógnar hinu sögufræga Bryggen í Bergen er sú að landið undir húsunum er að síga.  Rétt er sem fram kemur er landið sígur um 8 mm á ári.  Um ástæðu þess er ekki greint, en hún er sú að sögn Aftenposten að jarðvegurinn undir byggingunum, en aðallega þó á bak við þær er að þorna.  Um er að kenna djúpum drenlögnum sem færa vatn frá svæðinu og einhverjum verkfræðilegum stálvegg neðanjarðar, en um hann lekur víst einnig vatn í burtu og um það ríkir enginn ágreiningur að hann þurfi að þétta.

Það er síðan haft eftir Helge Drange á Bjerknesstofnunni (ransóknarsetur í veðurfarsbreytingum) að innan fjörtíu ára muni sjór flæða upp að húsunum á flóði vegna hækkandi sjávarborðs og það óháð jarðsiginu sem er vissulega er í dag meginógnin við gömlu Hansahúsin. 

Hún sker hins vegar í augun rangfærslan í þessari frétt mbl.is að hækkun sjávarborðs sé vegna bráðnunar hafíss í N-Íshafi. Um þennan þátt er hvergi minnst í Aftenposten, en bráðnun hafíssins hefur vitanlega nær engin áhrif á sjávarborð.  Það mundi hins vegar ísmagnið í Grænlandsjökli gera yrði bráðnun hans ör næstu áratugina.

Þegar verið er að fjalla um hækkun sjávarborðs vegna hlýnunar andrúmsloftsins er vert að hafa það í huga að helmingur þegar fram kominnar hækkunar er vegna hitaþennslu heimshafanna. 

Hækkandi sjávarborð ógnar sögufrægum byggingum í Bergen

Hálkan á veðurmælum höfuðborgarsvæðisins

Í Garðabæ við Vífilsstaðaveg fór hitinn í 2 m hæð undir frostmark á tímabilinu frá um kl. 4:30 til rúmlega kl. 06, en eftir það hlánaði.  Veghitinn var undir frostmarki um svipað leyti en “frostakaflinn” í veginum varði skemur sem kemur dálítið á óvart.

 

Á Sandskeiði hefur verið meira og minna eins til tveggja stiga frost frá því um kl. 1 í nótt.  Að vísu virðist hitinn hafa farið upp fyrir frostmark um tíma kl. 6.

 

Svipað sögu er að segja við Jaðarsel, þar sem Gatnamálastjóri Reykjavíkur er með stöð, þar var hitinn undir frostmarki í 2 m. hæð frá því um kl. 2 í nótt. Góðar mælingar eru grunnur upplýsinga og í því sambandi er brýnt að koma öllum þessum ágætu veðurathugunarstöðvum á eina vefsíðu svo notendur geti áttað sig fljótt og vel á stöðu mála.  Í dag eru þær dreifðar of víða um lendur vefjarins.

 

Þessu til viðbótar hefur verið éljagangur í nótt og í morgun þó ekkert tiltakanlega mikill. En eins og meðfylgjandi mynd úr veðursjá Veðurstofunnar ber með sér gekk einmitt eitt élið yfir a.m.k. austurhluta höfuðborgarsvæðisins upp úr kl. 7 í morgun.

 

Ekki þarf að taka fram að þetta eru kjöraðstæður fyrir hálkumyndun, þ.e. hiti undir frostmarki og úrkoma auk þess sem götur voru flestar blautar fyrir.   Vitanlega er það svo að sums staðar eru vegir og götur hálkuvarðar með salti áður en umferð hefst að ráði.  Fróðlegt væri að vita hvort þeir vegir þar sem bílar lentu í óhöppum hafi verið hálkuvarðir og þá hvenær.   Nokkrir aðilar koma að hálkuvörnum og snjóhreinsun hér á höfuðborgarsvæðinu;  Vegagerðin sér um helstu stofnbrautir, Gatnamálastjóri Reykjavíkurborgar um aðrar götur og síðan tæknideildir hinna sveitarfélaganna um sínar húsagötur og tengibrautir.  Fjölmargir verktakar sem annast síðan þjónustuna fyrir hönd a.m.k. sumra sveitarfélaganna.  Unnið er eftir heilmiklu kerfi og margir bílar ræstir út um miðja nótt til að fyrirbyggja hálku þegar aðstæður eru hagstæðar ísmyndun á vegum.

Hálka veldur umferðaröngþveiti í Reykjavík

Hált + hvasst = bílar fjúka út af

10 til 15 bílar hafa fokið út af veginum yfir Holtavörðurheiði fyrr í kvöld samkvæmt fréttinni sem vísað er til hér að neðan.

Það frysti um miðjan dag eftir bleytuna og síðan hefur gengið á með éljum.  Vegurinn er þá flugháll, ekki tiltakananlega hvasst, en þó 17-18 m/s sem er nægjanlegur vindur miðað við þessar aðstæður til þess að ökumenn verði í vandræðum með að halda bílum sínum inn á uppbyggðum og sléttum veginum. 

Þetta hefur lítið með vanbúnað eða vankunnáttu að gera, frekar að ekki sé ekið eftir aðstæðum, þ.e. slegið nægjanlega af hraða  Hins vegar skiptir miklu að vegfarendur fái eins góðar upplýsingar um ástand mála og veðurútlit næstu klst. og völ er á áður en lagt er í hann.  Ég er ekki viss um að einmitt þær upplýsingar séu nægjanlega greinargóðar.  Því fara margir af stað í betri trú en síðan veðrið og akstursskilyrði gefa kannski tilefni til. 

Margir bílar utanvega á Holtavörðuheiði; heiðinni lokað um stundarsakir

0,72°C yfir meðallagi = met á Norðurhveli !

Í raun var ég ekkert hissa á þessum fréttum um methita á norðurhveli jarðar des-feb, eftir þau mikilu og óvenjulegu hlýindi sem voru beggja begna Atlantshafsins í desember og janúar.  Bæði í Austur-Evrópu og N-Ameríku var var hitinn fleiri gráðum yfir meðaltalinu á þeim árstíma.  Það munar allmiklu fyrir norðurhvelið í heild þegar vetur lætur á sér standa á víðfumum svæðum stóru meginlandanna.  El Nino, þó veikur hafi verið að þessu sinni, á síðan þátt í hærra hitastigi yfir Kyrrafafinu norðan miðbaugs og í þessu samhengi er vert að hafa hugfast að helmingur flatarmáls norðurhvels jarðar er sunnan við 30° norðlægrar breiddar. (30°N liggur m.a. um Ísrael).

Það kom mér meira á óvart að aðeins 0,72°C yfir meðallagi norðurhvelsins skuli vera met í 125 ára mælingasamanburði.  Fyrir okkur hér á Íslandi þykir slíkt frávik lítið.  Þessir tilteknu mánuðir, des-feb hafa nú ekki þótt neitt afbrigðilegir, svona nærri meðalatalinu.  Reyndar var desember nokkru hlýrri t.a.m. í Reykjavík.  Þar er frávik þessa þriggja mánaða +0,8°C og er lítið á okkar mælikvarða.  Hér á landi verða vitanlega sveiflur í vetrarveðráttunni óvíða meiri á norðurhvelinu og því athyglsisvert að sjá að svo lítið frávik á okkar mælikvarða skuli leiða til hitamets fyrir allt norðurhvelið.  Sem segir okkur annað að sé hitafar skoðað yfir mjög stórt svæði þar sem innbyrðis andstæður eru jafnaðar út er hitafarið afskaplega stöðugt frá ári til árs.

Ég er sammál þeirri túlkun Bandaríkjamanna að alls ekki er hægt að slá því föstu að þessi hlýji vetur sé afleiðing aukinna gróðurhúsaáhrifa.  Verði hins vegar sá næsti og þeir sem á eftir koma svipaðir og þá án hlýnunarmáttar El-Nino, yrði ályktunin önnur.  Við getum ekki og megum ekki kenna veðurfarsbreytingum af mannavöldum um breytileika sem kemur fram í skammtíma.  Þar eru náttúrulegir ferlar í aðalhlutverki.

Hins vegar skil ég lítið í forsendum þeirrar spár sem sett er fram þess efnis  að árið 2007 gæti orðið það hlýjasta frá upphafi mælinga, nú þegar 3/4 þess eru eftir.  Nema að menn styðjist við líkur og segi sem svo að ef árið verður svipað og þau síðustu verður að teljast verulegar líkur á því að það verði hlýtt og kannski það hlýjast. Svona svipa og hjá fótboltaliði sem búið er að vinna marga leiki í röð og suma stórt að þá er líklegast að það fari með sigur af hólmi í þeim næsta, sérstaklega ef það er 1-0 yfir eftir fyrstu 15 mínúturnar.

Hlýjasti vetur frá því mælingar hófust

Vaxandi veðurhæð sunnantil

Nú kl. 15 voru komnir 28 m/s á Stórhöfða og hafði þá verið að hvessa jafnt og þétt frá því fyrir hádegi.  Athyglisvert var að sjá skömmu eftir hádegi þann vindstigul sem var ofan af landi út í Vestmannaeyjar eða öllu heldur Stórhöfða. Á meðan þar voru 24 sekúndumetrar voru þeir á sama tíma ekki nema 4 í Þykkvabænum.

Veðraskil með úrkomu eru nú komin inn á landið eins og sjá má á tunglmyndinni sem er frá kl. 13:47. Reiknað er með slyddu eða rigningu á láglendi en snjókomu hærra uppi á meðan þau eru að fara rösklega norður yfir landið.  

 

Handan þeirra má sjá vel þroskaða og myndarlega éljaklakka, sem verða viðloðandi suðausturströndina á morgun.  Á Veðurstofunni var Kristín Hermannsdóttir á vakt í morgun.  Hún orðar áhrif þessara klakka snyrtilega í spá fyrir Suðausturland eða: "13-18 m/s á morgun og stormél (allt að 23 m/s).  Sem sagt það er reiknað með að verulega hvessi þá stund sem élin ganga yfir.

Spá VÍ má sjá hér.

Snjóflóð en ekki aurskriður á veginum fyrir Hvalnes

Hvalnesskriður er þekktar fyrir að vera sá staður við þjóðveg 1 með hvað mestri hættu á aurskriðum í stórrignungum síðla sumars eða að haustinu.  Enda hef ég ekki töluna á þeim fréttum í gegn um tíðina þegar varað er við grjóthruni við Hvalnes og í Þvottárskriðum.

Í dag hefur verið hríðarveður á Austurlandi og reyndar má tala um að sums staðar hafi verið nokkuð dimm hríð.  Nú Kl. 15 var í Akurnesi í Hornafirði skyggnið ekki nema 0.8 km og þar snjókoma í rúmlega eins stigs frosti.

Það að það falli snjóflóð í Hvalsesskriðum bendir til þess að þar hafi nú verið umtalsverð ofankoma á þessum nokkuð óvenjulega snjóflóðastað.   

Snjóflóð lokar veginum um Hvalnesskriður