Önnur hlið á miðsumarslægðinni

Ég ætla ekki í kvöld að endurtaka spár eða bæta við það sem þegar er sagt. Óveðrið virðist á áætlun og flest það sem því fylgir.

Einn er sá þáttur sem kannski skiptir ekki máli í stóra samhenginu, en ég vildi samt vekja athygli á. Lægð þessi ber tungu af hlýju lofti. Á veturna fer hiti stundum í 10 stig samfara slíkum tungum eða 10 til 12 gráður yfir meðalhita árstímans. Þetta er hins vegar mun fátíðara um hásumar og oftast ekki til staðar þeir kraftar sem valdið geta aðstreymi lofts frá fjarlægum slóðum.

Fróðlegt verður að finna hitann sem verður í loftinu í kjölfar skilanna seint annað kvöld og á sunnudagsmorguninn eftir að mesti rosinn verður að baki. Loftið verður vitanlega rakt og með skýjafari. Sums staðar mun hlýr strekkingsvindur standa af fjöllum, einkum norðan- og norðvestantil. Athyglisvert verður að fylgjast með hitatölunum og staðbundið ætti hitinn að komast yfir 20 stig þrátt fyrir litla eða enga sól.

Annars mætti kenna lægðina við sumarauka svo öfugsnúið sem það kann að hljóma. 22. júlí í ár hefst svokallaður sumarauki samkvæmt gamla tímatalinu. Sumarið lengist um eina viku þegar fyrsta vetrardag ber annað hvort upp á 27. eða 28. september sem er fátíðara. Sumarauki er annað hvort á fimm eða sex ára fresti og örsjaldan geta liðið sjö ár á milli. Síðast var sumarauki 2007. Áhugavert fyrir suma, en skiptir flesta engu máli í dag þegar árinu er hlutað niður í fasta mánuði + hlaupaársdag.  

Samanburður við fellibylinn Bertu 2008

Um þetta leyti árið 2008 þ.e. rétt eftir 20. júlí gengu yfir landið leifar fellibylsins Bertu. Sigurpáll Ingibergsson vakti athygli á þessu í athugasemd við lægðina sem væntanleg er um helgina.

Sjálfur man ég vel eftir þessum atburði, enda ekki langt um liðið. Sumarið hafði verið, rétt eins og nú, sérlega þurrt. Umferðareyjar í Reykjavík voru komnar á skrælnunarstigið og vatnsmegin Norðurár svo dæmi sé tekið var sérlega lítið. U.þ.b. helmingur þess sem það er nú og þykir víst heldur lítið í dag.. Skrifaði um það á bloggið á sínum tíma að hylur við fossinn Glanna sem ekki er leyft að veiða í líktist helst fiskeldiskeri, lax við lax í þykkri torfu !

En svo kom Berta eða öllu heldur leifar hennar. Þessi fellibylur var um margt óvenjulegur. Hann náði því að verða 2. stigs bylur langt suður á Atlantshafi og þar dólaði hann í langan tíma, tvær til þrjár vikur án þess að komast nokkurn tímann nærri landi. Á endanum rak Bertu norður í vestanvindabelti háloftanna og þá hingað til lands. Úr henni var allur kraftur hvað vind varðaði, en hún bar með sér kjarna hitabeltislofts með tilheyrandi raka og úrkomu. Kl. 18 þann 21. júlí 2008 var miðjan úti fyrir Reykjanesi um 985 hPa að dýpt. Þann dag var langþráð rigning um land allt og skráði ég að frá kl. 09 til 18 hefðu um 32 mm fallið á Eyrarbakka eftir mikla þurrka vikurnar á undan. Fellibyljaleifarnar ollu engum usla, vindur varð ekki hvass, en það rigndi hressilega í tiltölulega háu hitastigi. Sjálfur fann ég úti við sérstakan keim eða lykt af þessu hitabeltislofti á meðan það fór hjá. Loftmyndin hér til hliðar sýnir Bertu austan við Nýfundnaland 19. eða 20. júlí 2008 áður en hana rak að landi hjá okkur, rétt eins og hvert annað flöskuskeyti !. 

Lægðin sem nú er væntanleg á ekki rætur sínar að rekja til hitabeltisins. Hún er venjuleg, en um leið óvenjuleg fyrir miðsumar þar sem sérlega kalt loft í háloftunum dembist í veg fyrir framrás af hlýju og röku Atlantshafslofti. Það er einfaldleg sjaldgæft í júlí að þessi skilirði skapist. Þau eru hins vegar beint og óbeint afleiðing þessa aðstæðna í háloftunum sem valdið hafi hagfelldu veðri hjá okkur að undanförnu. 

Kollsteypa fyrirsjáanleg í veðrinu

Nokkuð stórt og ákveðið að tala um kollsteypu í veðrinu á miðju sumri, en ég held að fullt tilefni sé til þess að grípa til slíkra orða eftir blíðuna að undanförnu.

Höfum hugfast að undanfarnar vikur er veður búið að vera sérlega hæglátt og stöðugt.  Sérlega lítil úrkoma eins og við vitum mæta vel og hlýtt í seinni tíð þó næturfrost hafi verið að hrella suma framan af. Þessu hefur valdið nokkuð viðvarandi hæðarsvæði eins og ég hef marg oft getið um áður og hefur hún haft viðveru lengst af fyrir vestan land eða við Grænlandi.  Kalt loft hefur borist til suðurs fyrir austan land og yfir Bretlandseyjar og N-Evrópu á sama tíma og í veg fyrir það grunnar lægðir með raka af Atlantshafinu.  Þar því verið bæði óvenju úrkomusamt, en líka fremur kalt fyrir sumarið.

En nú gera spár ráð fyrir að þessi staða umturnist og í stað nokkuð stöðugs háþrýstings hér við land (sem reyndar hefur farið lækkandi frá síðustu helgi), dýpki lægð frá Nýfundnalandi og Kanada yfir Atlantshafinu og stefnir hún nokkurn veginn á landið um helgina.  Ekki nóg með það að um lægð sé að ræða heldur er henni spáð með einni þeirri mestu dýpt sem sést hefur í júlí hér við norðanvert Atlantshafið eða um 965 hPa suðvestur af landinu snemma á sunnudag.  Trausti Jónsson spurði  sjálfan sig á dögunum hvort eitthvað gæti verið að marka þennan "skarkala" í spánum, en síðan þá hafa útreikningarnir bara verið að styrkja sig í sessi. 

Til að setja þetta í samhengi er lægsti mældi loftþrýstingur í júlí á Íslandi 974 hPa og það var árið 1901. Við verðum að hafa í huga að djúpra lægða er síst að vænta í júlí og um mitt sumarið er loftþrýstingur hvað stöðugastur frá einum degi til annars.  Það breytist hins vegar í ágústlok eða septemberbyrjun með komu haustlægðanna.  Þessi sem nú er í vændum líkist einna helst slíkri án þess þó að vera haustlægð í eðli sínu.  Hún verður þó til fyrir samspil háloftakulda við NA-Kanada og hlýs lofts yfir Atlantshafinu.  Miðju lægðarinnar er þó ekki spáð beint yfir landið heldur hér sunnan við.  Góðar líkur eru á því að einhverjar veðurstöðvar sunnanlands komi til með að mæla undir 980 hPa seint á sunnudag og fram á mánudag, jafnvel niður undir 975 hPa.

En hvað þýðir þetta fyrir veðrið hjá okkur ?  Jú skil lægðarinnar munu ganga yfir með SA-strekkingi og jafnvel hvössum vindi (vindhraðinn með þessu er enn sem komið er nokkuð óráðinn).  Þau mun vera á ferðinni seint á laugardag og fram á sunnudag og með þeim rignir um land allt, minniháttar þó norðaustantil.  Úrkomumagnið gæti víða orðið 20-25 mm víða frá laugardagskvöldi og fram á mánudagsmorgunn.  Dágóð gusa það ofan í skraufþurran svörðinn og ekki mun veita af, sums staðar vitanlega meira og annars staðar minna eins og gengur.  20 mm eru svo sem engin ósköp þannig lagað séð í úrkomu, en fyrir tjaldbúa og aðra þá sem hyggja á útiveru jafngildir magnið eins og hellt væri hægt og rólega úr 20 mjólkurfernum á hvern fermetra lands. 

Eins og oft er með dýpri lægðir á ferð austur eða norðaustur með landinu snýst að lokum til NA- og N-. vinda. Með þeim er reiknað með eftir helgina, á mánudag og þriðjudag.  Gæti orðið nokkuð vindasamt um tíma, en vitanlega enn of snemmt að fullyrða nokkuð um það enn.  Hins vegar kólnar og gerir kalsa um norðanvert landið ef svo fer sem horfir.  Það telst til láns hins vegar að ekki er mikið um kalt loft norðurundan, en sjórinn er vitanlega kaldur lengra í burtu og hafís til staðar sem mótar lofthitann djúpt í norðri og norðvestri.  Farið gæti svo að það snjóaði í fjöll norðan- og austantil og einkum þá hærri fjöll og þá vætanlega á þriðjudag.

Við sjáum hvað setur og fylgst verður náið með framvindu mála næstu daga.

Kortið sem hér fylgir er spákort ECMWF og gildir kl. 00 á sunnudag og fengið af Brunni VÍ.  Reiknað kl. 12 á miðvikudag.

 

Lítil úrkoma hefur leitt til ofþornunar jarðvegs í sumar

Fróðlegt væri að reyna að leggja mat á það hversu jarðvegur hefur náð að þorna nú í sumar í þurrkatíðinni með þeirri afleiðingu að lággróður og ræktaðar nytjajurtir eru sums staðar við það að skrælna þar sem ekki hefur verið hægt að koma við vökvun.

Fyrst skal samt hafa í huga að fyrstu þrjá mánuði ársins var úrkoma mjög mikil og ætla má að á flestum stöðum hafi jarðvegur verið vatnsríkur og jafnvel vatnsmettaður þegar gróður fór að taka við sér. Til einföldunar ætlum við að það hafi verið um miðjan maí.

Á grónu landi og annars staðar þar sem jarðvegur er það sem er kallað vatnsheldinn hefur hann af miklum raka að miðla eftir leysingar vorsins til upp- og útgufunar plantna, jafnvel þó lítið sem ekkert rigni framan af sumri.

Uppgufun vatns er lítil framan af vori, en eykst mjög með hækkandi sól og sérstaklega eftir að vöxtur hleypur í gróður. Greint er á milli beinnar uppgufunar (e.evaporation) og útgufunar sem á sér stað um plöntur (e.transpiration). Gnóttargufun (e.potential evapotranspiration) er samanlögð upp- og útgufun út frá þeirri forsendu að nægjanlegt vatn sé ætíð til staðar í jarðvegi. Raunuppgufun (actual evapotranspiration) er síðan breytileg allt eftir rakanum í jarðvegi hverju sinni. Markús Á Einarsson mat gnóttargufun í Reykjavík á sínum tíma út frá reiknaðri sólgeislun og veðurgögnum frá árunum 1958-1967[1]. Yfir vetrarmánuðina eða frá október fram í apríl er reiknuð gnóttargufun í Reykjavík innan við 0,5 mm á dag. Í júní og júlí þegar sól er hæst á lofti og gróður í vexti er gnóttargufunin reiknuð vera um 3,1 mm á dag, en 2,3 mm í ágúst. Um hásumarið má því ætla að raungufun geti samsvarað um 80-90 mm mánaðarúrkomu sé þurrkur ekki hamlandi. Raunuppgufunin hins vegar hefur einnig verið metin á landgræðslusvæðum yfir sumartímann fyrir eitt tiltekið sumar  fyrir rúmlega 20 árum (1991)[2]. Reyndist raunuppgufun vera um 1 mm þá daga sem engin úrkoma var, en raungufun fór nær 3 mm á úrkomudögum. Sú niðurstaða kemur heim og saman við reikninga Markúsar Á. Einarssonar um gnóttargufun.

Frá 15 maí – 17. júlí hefur úrkoma mælst 33,6 mm í Reykjavík og 17,9 mm á Akureyri.  Um 180 mm hefði hins vegar þurft til þess að viðhalda vatnsraka í jarðvegi miðað við grunnstöðu 15. maí.  Auðvitað er það svo að jarðvegurinn miðlar heilmiklum raka eftir veturinn og af þó nokkru að taka.  Sums staðar háttar líka þannig til að miðlar leysingarvatni frá bráðnandi snjó á fjöllum fram eftir öllu sumri.   Á Vestfjörðum og Mið-Norðurlandi held ég t.a.m. að nokkuð mikill snjóalög í vetur  hafi bjargða jarðvegi einhvers staðar frá mesta þurrknum.

Vorið og sumarbyrjunin (maí og júní) er þurrasti árstíminn um land allt. Uppsöfnuð úrkoma sumarmánaðanna júní, júlí og ágúst er yfirleitt um 20% heildarúrkomu ársins. Sumarúrkoma er meiri hlutfallslega þar sem skúraleiðingar eru algengar að sumri. Dæmi um slíka staði er Norðurhálendið og Suðurland, sérstaklega við hálendisbrúnina. Þáttur síðdegisskúra er yfirleitt minni við sjávarsíðuna en inn til landsins. Það er þó ekki einhlítt.

Ætla má að mánaðarúrkoma að sumarlagi megi ekki vera minni en um 30 mm til að viðhalda raka í yfirborði jarðvegs þegar enginn flutningur vatns annars staðar frá á sér stað. Þrefalt það magn eða um 90 mm úrkoma á mánuði virðist hins vegar alltaf nægja til að mæta gnóttargufuninni. Hér verður að hafa í huga að jarðvegsgerðir eru margar og mismundandi og vatnsheldni ólík allt frá mýra til mela.

Úrkomutölur víða að frá landinu benda til þess að frá miðjum maí hafi vantað á bilinu 40-80 mm úrkomu til að viðhalda þokkalegum jarðvegsraka. Sums staðar enn meira, sérstaklega á Vesturlandi og vestantil á Norðurlandi.  Á Kirkjubæjarklaustri er samanlögð úrkoma hins vegar 206 mm þennan tíma og þar ætti ástandið því að vera með ágætum.  Reyndar hefur sú úrkoma að mestu komið í þremur skammvinnum og hálfgerðum dembum.

Tiltölulega hörð skán myndast efst eftir þurrkinn og þegar fer loks að rigna skiftir miklu að ekki komi mikið magn fyrsta kastið því þá er hætt við að vatnið renni eftir eftirborðinu og út í næst læk eða á í stað þess að seytla niður í jarðveginn. Höfum það í huga nú fyrir helgina.

 

(Þessi samantekt er að verulegu leyti byggð á óútgefinni greinargerð minni, Rannveigar Guicharnaud og Berglind Orradóttur frá 2010 fyrir Landsnet, þar sem fjallað er um jarðvegsflokka, og úrkomuþurrðir út frá hentugleika við lagningu jarðstrengja.)

 

[1] Markús Á. Einarsson, 1972. Evaporation and potential evapotranspiration in Iceland. Veðurstofa Íslands, Reykjavík, 27 bls.

[2] Jón Guðmundsson, Hlynur Óskarsson og Ólafur Arnalds, 2006. Er vatn takmarkandi þáttur í landgræðslu? Ráðstefnurit Fræðaþings Landbúnaðarins, 358-361.

 

20 ár í dag frá fyrstu veðurstöð Vegagerðarinnar

Meðfylgjandi línurit fyrir vindhraða og hita 15. júlí ofan af Hellisheiði er ekki ekki fengið úr mælingum dagsins heldur er um að ræða fyrstu veðurmælingar frá sjálfvirkri stöð Vegagerðarinnar.  Hún var gangsett á Hellisheiði að morgni 15. júlí 1992 Síðan þá eru mælar Vegagerðarinnar einnar orðnir rétt rúmlega 100 talsins.

Þetta var þó ekki fyrsta sjálfvirka veðurstöðin hér á landi, því tveimur árum fyrr var komið fyrir sjálfvirkum veðurmæli Veðurstofunnar uppi á Þverfjalli á milli Skutulsfjarðar og Súgandafjarðar.  Þær mælingar voru og eru enn gerðar í tilgangi vöktunar með ofanflóðum.  Nokkur ár liðu þó þar til Veðurstofan hóf sjálfvirknivæðingu síns mælakerfis fyrir alvöru, en stöðvar á vegum Veðurstofunnar telja nokkra tugi og eru vafalítið komnar yfir eitt hundrað ef þær stöðvar sem mæla úrkomu eingöngu eru taldar með.

Þá eru ótaldar mælingar annarra aðila sem gerðar eru með stöðluðum aðferðum s.s. Landsvirkjunar, Siglingastofnunar, ýmissa hafna, bæjarfélaga, Landsnets, verkfræðistofunnar VISTA of vafalítið fleiri.  Landsvirkjun reið á vaðið ári eftir Vegagerðinni með stöðvunum við Búrfell  og í Sandbúðum á Sprengisandsleið. Báðar hafa þær strax frá upphafi skilað mikilsverðum upplýsingum við vöktun veðurs og skráningu veðurfars.

Á þessum tímamótum í sögu veðurmælinga hérlendis er ekki úr vegi að skoða möguleikana á því að fá allar stöðvarnar birtar á einu og sama kortinu á vefnum.  Í það minnsta allar þær sem reknar eru af opinberum eða hálfopinberum aðilum.  Veðurstofan er í lykilstöðu til að safna uppýsingunum saman til birtingar, burt séð frá því hver mælir eða er eigandi viðkomandi stöðvar.  Eins væri Veðurstofunni í lófa lagið að gefa út leiðbeiningar eða staðal hvernig skuli mælt og með hvaða hætti gögnum skuli safnað til þess að þau geti talist notkunar- og birtingarhæf.    Þessari áskorun er hér með komið á framfæri.

Himinninn logaði í Hólminum

Það var tilkomumikið sólarlagið í Stykkishólmi í gærkvöldi.  Sólin settist laust fyrir kl. 23:30, en það var ekki fyrr en eftir sólsetur sem sjónarspilið hófs.  Þá tóku geislar sólar neðan sjóndeildarhrings að stafa geislum sínum á fremur há breiðu netjuskýja í um 5 km hæð og annarra háskýja þar fyrir ofan.  Myndirnar tók ég til vesturs og norðvestur út yfir Breiðafjörðinn um kl. 00:30 eða um klukkustund eftir sólsetur þegar sólin var kominn þetta 5-6° undir sjóndeildarhring.  Birtan úti við var undarleg bleikur og rauður liturinn endurkastaðist frá skýjunum.

Þetta er stund sem maður upplifir ekki að jafnaði nema einu sinni á hverju sumri og varla það. 

Veðrabrigði í komandi viku ?

Ýmislegt virðist benda til þess að straumhvörf í veðrinu gætu verið í vændum upp úr miðri næstu viku. Frá því í endanðan maí hefur tíðarfarið einkennst af lítilli úrkomu, háum loftþrýstingi sem afleiðingu af hæðarsveigju í háloftastraumnum fyrir vestan landið og yfir Grænlandi. Straumurinn hefur oft á tíðum einkennst af fyrirstöðuhæð einmitt yfir Grænlandi en með þeim berst hlýtt loft langt  úr suðri eða jafnvel suðvestri án þess að endilega fylgi með úrkoma að ráði.  Þannig hafa borist af því fréttir síðustu daga að ægileg leysing hafi verið ofan af Grænlandsjökli og í SUMMIT búðunum í rúmlega 3.000 metra hæð hafi hitinn komist í 2°C sem þykir með hálfgerðum ólíkindum svo hátt uppi.  Sjá nánar hér.

Reyndar vilja sumir halda því fram að þessi óvenjulega veðrátta hafi hafist snemma í apríl, en þá strax varð úrkoma greinilega undir meðallagi og loftþrýstingur jafnframt í hærra lagi eftir að fyrstu þrír mánuði ársins höfðu einkennst af mikilli úrkomu, snjó til fjalla og sélega lágum meðalloftþrýstingi þar sem SV-rosar voru áberandi.

En hvað um það mestu skiptir hvað segja má um næstu daga. Stóru spálíkönin gera nú bæði ráð fyrir því að hæðarsveigjan í háloftastraumnum koðni niður.  Bandaríska líkanið gerir ráð fyrir því á miðvikudag eða fimmtudag í komandi viku, en spá ECMWF frá Reading einum til tveimur dögum síðar. Sú frá Washington hefur síðustu daga verið ákveðnari í straumhvörfum háloftanna en sú evrópska, sem engu að síður er nú farin að fylgja hinni í humátt.

Ef þetta gengur eftir fer loftþrýstingur lækkandi, loft berst frekar úr suðri og suðvestri yfir landið.  Lægðir gerast jafnframt nærgöngulli og það sem mestu skiptir að um vestanvert landið fer að rigna. Ef sú bandaríska reynist sannspá má gera ráð fyrir vætu strax á fimmtudag og flesta daga í einhverjum mæli með lægðum úr suðvestri upp frá því.

Rétt er þó að taka fram af fenginni reynslu, að ansi oft hefur maður séð breytingar í reiknuðum spám á 6. til 8. degi og þær ganga eftir, en tregðan er svo mikil að fyrri staða nær yfirhöndinni á nýjan leik fljótlega í kjölfarið.  

Spákortin hér að neðan eru fengin úr keyrslu GFS frá kl. 18 á laugardag. Það til vinstri gildir aðfararnótt mánudags, en til hægri aðfararnótt föstudags.  Þau sýna hæð 500 hPa flatarins eða í um 5,5 km hæð ásamt þykktinni sem eru lituðu fletirnir. Þykktin er góð vísbending um loftmassahitann. Ísland er á miðri mynd og ekki þarf að horfa lengi á til að sjá að á milli þessara veðurkorta er himinn og haf hvað okkur varðar (og reyndar mest allt Grænland einnig). Förum úr hæðarsveigju í lægðabeygju.

Sjaldgæf NV-átt

N-átt er algeng hér á landi, svo ekki sé talað um NA-átt.  Hins vegar er NV-átt sem þrýstivindur fremur fátíð annars staðar en norðaustanlands. En við Faxaflóa er hafgola hins vegar NV-vindur, en þessu tvennu blandar maður helst ekki saman.   Í dag háttaði hins vegar svo til að segja má að vindáttin hafi verið NV-stæð um land allt og sums staðar meira að segja talsverður strekkingur.  Þannig sá ég að ljósaskilti Vegagerðarinnar fyrr í dag sýndi hviðu upp á 27 m/s á Fróðárheiði.  Þar er vel þekkt trektin sem magnar upp vindinn í SA-átt.  Vitanlega virkar hún eins þegar blæs úr gagnstæðri átt.  Málið er að það er fremur sjaldan sem það gerist. 

Ástæða þess að NV-áttin er fátíðust allra vindátta vestanlands liggur í skjóli frá Grænlandi eða öllu heldur áhrif Grænlands í þá veru að beina helst öllum vindi annað hvort sem NA-átt eða SV-átt.   Á Grænlandssundi skammt úti af Vestfjörðum kveður svo rammt að þessu að segja má að aðrar vindáttir komi vart fyrir þar.

Um 1020 hPa háþrýstisvæði vestur og suðvestur af Íslandi veldur vindáttinni.  Á þeim slóðum er lágur þrýstingur hins vegar algengastur og vindur því á milli SA og NA, allt eftir stöðu annarra veðurkerfa við landið. 

Hvað hlýajast við þessar aðstæður verður suðaustanlands og þarf ekki að koma á óvart.  Í dag varð hlýjast á Skarðsfjörðuvita skv. lista Veðurstofunnar, 23,3°C.  Skarðsfjörðuviti er afskekktur í Meðallandi nærri ósum Skaftár. 

Kortið er greining bresku Veðurstofunnar frá kl. 12 í dag og sýnir þessa stöðu sem hér er gerð að umtalsefni.

 

 

Dalalæða í snarpri útgeisluninni

Það tilheyrir veðurlagi þessara góðviðrisdaga að á nóttinni snarpkólnar þegar heiðríkt er eða því sem næst.

Í fyrrinótt (aðfaranótt fimmtudags, 12. júlí) tók ég meðfylgjandi myndir í Borgarfirðinum.  Eftir að sólin settist kólnaði yfirborðið hratt vegna útgeislunar jarðar.  Þó svo að raki hafi verið lágur fór það svo á endanum að daggarmarki loftsins var náð og draumkennd þoka myndaðist.  Efri myndin var tekin um kl. 01, en sú síðari um kl. 02:30.  Sjá má hvernig dalalæðan færist í aukana eftir því sem kólnar.  Horft er í áttina til Skarðsheiðar og bærinn í forgrunni er Hlöðutún í Stafholtstungum sem stendur á bökkum Norðurár. Undir þokunni leynast farvegir Norðurár og Hvítár.  Einnig veðurstöðin Stafholtsey.  Þar var lágmarkshitinn mældur 2,6°C liðna nótt. Dalalæðan var síðan fljót að leysast upp og hverfa fljótlega eftir að sólin fór að ylja á nýjan leik. Hitinn komst síðan í tæpar 21°C þegar hann varð hæstur í dag.  Þetta er dægursveifla upp á 18-19°C.  Hún er víðar af þeirri stærðargráðu í innsveitum um þessar mundir

Norðaustanlands náði meira að segja að frysta á stöku stað liðna nótt, svo sem í Miðfjarðarnesi á Langanesströnd og víðar.  Það meira að segja þó gæði loftsins hitalega séð séu í góðu sumarmeðallagi.  Útgeislunin ein er þarna að verki þegar gróðurhúsaáhrif af völdum vatnsgufu og skýja eru af skornum skammti.

Aukist ekki skýjafarið og loftrakinn, helst með rigningu á undan þannig að svörðurinn nái að blotna, eykst til muna hættan á næturfrosti á landinu. Ekki síst þegar birtu er aðeins farið að bregða að nóttinni.  Svipað gerðist einmitt þegar kartöflugrös féllu í Þykkvabænum öllum að óvörum 24. júlí 2009 eftir langvarandi þurrkatíð. 

 

Enn sól - hlýjast í Hrútafirði

Að loknum mörgum dýrðar veðurdögum á ferðalagi um landið er mál að linni og tími til kominn að uppfæra veðurbloggið.

Æði margt frásagnarvert hefur á daga okkar landsmann drifið síðustu tvær vikurnar, allt sólskinið, úrkomuleysið o.s.frv.

Enn einn sólardagurinn á landinu í dag 11. júlí eins og MODIS myndin frá kl. 13 sýnir mæta vel. Það mótar líka vel fyfir hafísnum sem verið hefur að færast nær undan Vestfjörðum.  

Hlýjast í dag var í Ásgarði í Dölum 20,3°C og álíka hlýtt eða 19,9 á Reykjum í Hrútafirði.  Einhverntímann hefði það þótt saga til næsta bæjar að hvað hlýjast um mitt sumar væri við Hrútafjörðinn (Ásgarður er nú einu sinni staðsettur rétt handan Hrútafjarðar)*.  En þetta er kannski dæmigert fyrir hið sérkennilega ástand sem nú er í veðrinu.

Miðja háþýstisvæðis var svo að segja yfir miðju landinu í dag.  Þegar þannig háttar til er niðurstreymi lofts hið efra loftið stöðugt og bólstraský í mótun vegna uppstreymis rekast upp undir niðurstreymissvæðið og þau koðna því niður.  Því fannst mér nokkuð sérkennilegt að heyra stöðugt klifað á því í veðurspám frá Veðurstofunni í dag að líkur væru á síðdegisskúrum suðvestanlands.  Lítið var hins vegar um ský utan klósiga eða slæða af hæstu skýjum.  Þó kann að hafa gert skúr innst í botni Hvalfjarðar, en þar mátti sjá greinilegan bólstur og mögulega úrkomu á veðurratsjánni.

Þessi hæð yfir landinu er nokkuð óvenjuleg að því leyti að hún á rót sína í háþrýstingi yfir Grænlandi. Þar er aldrei þessu vant ekki kalt, heldur sérlega hlýtt í lofti, eiginlega óvenjulega hlýtt þar sem í 1.500 metra hæða er víða 5 til 8°C.  Hitastigullinn í þeirri hæð er öfugur, þ.e. sá hiti er fyrir norðan og norðvestan Íslands, en til suðurs kólnar niður fyrir 0°C í þessari hæð skammt suður af Íslandi.  Þetta sést ágætlega á greiningarkorti 850 hPa flatarins frá GFS sem fengið er af  Wetterzentrale.  Sólin bakar líka strendur Grænlands og nú síðdegis var hitinn mældur 21°C á flugvellinum í Syðri Straumsfirði á V-Grænlandi (67°N).

*Svo ekki sé hallað réttu máli verður oft á tíðum hvað hlýjast á landinu við hinn svala Hrútafjörð og Húnaflóa að haustinu í SA-átt með úrhelli suðaustan- og austanlands.